Begin jaren negentig. Eindelijk student. Vrijheid blijheid! Maar Leuven was en is meer studentenstad dan vibrerende stad en de culturele honger bracht me meermaals naar Brussel. Eerst schoorvoetend, later frequenter, en dat zou de kiem worden die me eind jaren negentig definitief naar hier zou brengen.
De tochtjes met de trein vanuit Leuven naar Brussel waren in het begin telkens culturele uitstapjes. Een concert in het Conservatorium (betaalbaar voor studenten), een bezoek aan het Museum voor Moderne Kunst, het Jubelpark, meestal gecombineerd met het uitkammen van een bepaald stukje Brussel. Rondzwerven zonder doel op de Zavel, rond het legendarische Vossenplein, of, jawel, rond de Grote Markt. De mooiste plek die ik toen ontdekte is en blijft de Koninginnegalerij. Maar dergelijke tochtjes naar de onbekende grootstad gingen niet altijd zonder slag of stoot of leidden soms tot achteraf bekeken hilarische situaties. Enkele van mijn mooiste herinneringen op een rijtje.
Als puber waande ik me de nieuwe Jotie ’t Hooft, om eens ik die ontgroeid was me te richten op Grotere Poëten zoals Rilke. Zijn ‘Aantekeningen van Malte Laurids Brigge’ werd mijn lijfboek. En op één van die eerste Brusselbezoekjes snuisterden we in de Portiergalerij tussen de boekhandels en viel mijn oog op een Duitstalige editie van Rilke’s roman uit de jaren stillekes. Ik dacht voor 300 frank of zo een bijzonder zeldzaam exemplaar op de kop getikt te hebben en waande me daarmee lang bibliofiel in spé. De facto zal het wel een zoveelste druk op grote oplage zijn die helemaal niets bijzonders heeft, maar ik heb er wel herhaaldelijk van genoten stukjes in het Duits te lezen. Een eerste relikwie.
Een andere moedige passage in Brussel was in oktober 1994. De folkrock-groep Grant Lee Buffalo kwam naar Brussel en samen met een vriend kwamen we ’s avonds naar Brussel. De AB was toen gesloten voor renovatie; het concert ging door in het Lunatheater – het Kaai dus. Toegekomen in het Noordstation keken we vertwijfeld naar de tramlijnen die ons tot metro Rogier zouden moeten brengen, alwaar we de metro naar Ijzer zouden nemen. Het was een hele onderneming die ons waarschijnlijk een half uur kostte, dubbel zo lang als dezelfde afstand te voet… Maar van de reële afstand hadden we geen flauw gedacht, dus ook na het concert doken we opnieuw de metro in. Ter hoogte van de ingang van de metro (wat leek ons die 200 meter van het Kaai naar de ingang van de metro lang en donker!) hingen wat affiches van het concert geplakt en we keken aandachtig rond of er niet te veel bekijks was alvorens we met hartkloppingen één poster erafhaalden en meegristen als wisselbekerdie we beurtelings op elkaars kot zouden hangen.
Een ander concert één of twee jaar later bracht ons opnieuw naar het avondlijke Brussel. De weg naar de AB en de Botanique kenden we al, maar de singer-songwriter Vic Chesnutt zou in de Beursschouwburg spelen. Ergens in Leuven hadden we een flyer of programma van de Beurs gevonden waarop als locatie ook de Cinema Nova aangeduid stond. Waarschijnlijk werkte de Cinema Nova in de beginjaren samen met de Beurs… Wij voor een gesloten deur aan Cinema Nova, ons afvragend of we ons van datum vergist hadden. Dan toch maar de weg gevraagd naar de Beursschouwburg, maar dat wist men niet echt zijn. Zelf bedacht dat dat misschien dicht bij de Beurs zou zijn, en zie, we raakten nog tijdig binnen! Het lijkt allemaal hilarisch, maar het zijn ervaringen uit de tijd dat je de kalender van RifRaf moest napluizen om geen concert te missen, de tijd dat internet nog niet publiekelijk toegankelijk was, de tijd voor google maps en online kalenders en nieuwsbrieven etc. De tijd dat je in de krant kon lezen dat tot je grote verbazing een groep die je bewonderde daags ervoren een superconcert gespeeld had zonder dat je ook maar van iets wist…
Voor mijn thesis kwam ik herhaaldelijk naar de leeszaal van het Filmmuseum, nu glanzend Cinematek genaamd. Van glans was toen geen sprake. De grote transformatie van Bozar moest nog beginnen. Voor zij die de leeszaal niet kennen: je kunt er niet zomaar rondneuzen zoals in een bibliotheek, maar moet op voorhand doorgeven welke werken je wil raadplegen, de lijst van maximum tien titels afgeven en een afspraak maken om die een andere dag te komen raadplegen. De leeszaal werkt nog altijd zo, maar nu kan men via internet de volledige catalogus van boeken en tijdschriften raadplegen en online reserveren; toen moest je op voorhand ter plekke in de fichebakken gaan neuzen, de referenties van de steekkaarten overschrijven en de volgende keer kon je die werken dan raadplegen. Eens je vertrokken was, was het dus kwestie goed na te denken welke werken je de volgende keer nodig zou hebben, en die referenties alvast door te geven zodat je niet eerst nog eens naar Brussel moest afzakken louter en alleen om in de fichebakken te neuzen… De donkere, ongezellige, communistisch aanvoelende leeszaal was toen maximaal 20 vierkante meter groot, je kon er met 8 of 10 terzelfder tijd binnen, waarbij je quasi op elkaars schoot zat, vermits de fichebakken ook plaats innamen. Maar ik waande me wel in het walhalla omdat er een sfeer hing van studentenzweet en cinefielie, want iedereen zat er werken over film te raadplegen, en daar gaan zitten om werken over film te raadplegen betekende dat je een hardcore filmliefhebber was: het betekende moeite doen om die werken te pakken te krijgen die je nodig zou kunnen hebben, het betekende een verplaatsing, het betekende in een hoogst ongezellig kot gaan zitten in een poging je niet te veel te laten storen door de aanwezigheid van anderen die je zelfs lijfelijk bijna niet kon negeren.. De huidige leeszaal is pakweg verviervoudigd van oppervlakte, er is licht, lucht, een fijne en gezellige inrichting met mooie stoeltjes, lampjes op de tafels, ruimte. Een aanrader voor iedereen die wat meer wil lezen en leren over film.
De Cinematek werd de eerste jaren dat ik in Brussel woonde mijn tweede living. Meer daarover in een volgende episode.
