Categorieën
Podium Wonen in Brussel

De mensen van België

In het vijfde leerjaar deelde ik in Sint-Niklaas de schoolbanken met Saïd. Wat ik me nog van hem herinner, is zijn donkere krullenbol en zijn kennis over de wondere wereld van de seksualiteit. Ik wist nergens van: thuis en op school was het thema taboe, internet bestond nog niet, de besmuikte pornoboekjes van mijn broer verschaften weinig inzicht. Saïd wist het antwoord op mijn prangende vragen. Zijn anatomische kennis demonstreerde hij tijdens de tekenles door een douchende vrouw te schetsen. De leraar was woest toen hij het zag en stuurde hem prompt naar de directeur. In het middelbaar had ik geen klasgenoten meer van Marokkaanse origine.

Saïd verdween uit mijn leven, maar de Marokkanen in België zijn gekomen om te blijven. Nochtans was het oorspronkelijke plan van de eerste generatie migranten om in het verre Europa genoeg geld te verdienen om een beter leven in het thuisland te kunnen leiden. Vijftig jaar geleden, op 17 februari 1964, ondertekenden België en Marokko een bilateraal akkoord over de tewerkstelling van Marokkaanse gastarbeiders in de steenkoolmijnen. De tentoonstelling Nass Belgica in de Botanique is gewijd aan diverse facetten van de Marokkaanse migratie in België. Ze toont kunstwerken, getuigenissen, historische verhalen, beelden van gisteren en vandaag, krantenknipsels, filmfragmenten.

Je leert er dat bijna 4 miljoen Marokkanen buiten Marokko leven. De Marokkaanse migratie is een oud verschijnsel en betreft zowel de Marokkanen uit de joodse cultuur als die uit de moslimcultuur. Oorspronkelijk was ze voornamelijk gericht op Afrika en het Midden-Oosten. De uittocht naar Europa is veel recenter en start met de Eerste Wereldoorlog, toen 80.000 Marokkanen door de Fransen ingezet werden als soldaten en arbeiders. Na de oorlog werden de Marokkaanse soldaten die in België zaten, tewerkgesteld in de Belgische mijnen. Pas na de onafhankelijkheid van Marokko in 1956 werd de Marokkaanse emigratie een massafenomeen. Verschillende Europese landen ondertekenden akkoorden met Marokko voor de rekrutering van arbeidskrachten.

De helft van de mensen met Marokkaanse migratieachtergrond in België woont in Brussel. Opvallend is dat hun wortels vooral in de Noord-Marokkaanse Rifstreek liggen. Dat door de Spanjaarden gekoloniseerde gebied lijdt van oudsher onder een gebrekkige infrastructuur en bengelt sociaal-economisch duidelijk onder het nationale gemiddelde. Maar ook politieke motieven speelden mee. Rabat beschouwde de Rif als een dwarse regio die met al zijn opstandige Berberstammen niet te controleren viel, en liet de streek daarom maar al te graag leeglopen.

Nass Belgica betekent overigens ‘de mensen van België’ in het Marokkaanse dialect. Het slaat zowel op de de Marokkanen in België als de Belgen die hun vakanties in Marokko doorbrengen.

De Franstalige expo Nass Belgica loopt nog tot 27 april in de Botanique en is daarna te zien in Wallonië, Frankrijk en Marokko. De ULB begeleidt de tentoonstelling met een uitstekende website met o.a. videogetuigenissen en met een Facebook-pagina.

Share

Door Tom

Nieuwe Brusselaar met een passie voor taal, cultuur en journalistiek. Geboren in Sint-Niklaas. Studeerde Germaanse talen in Gent en woonde na zijn studie zes jaar in Berlijn. Houdt zich bezig met beleid en communicatie binnen de Vlaamse overheid en is journalist in bijberoep.