Momenteel lopen er de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België twee focustentoonstellingen van beeldend kunstenaars die internationaal hun sporen al verdiend hebben. Tanja Goel en Omar Ba verschillen met hun werk danig van elkaar. Toch is er een raakvlak te onderkennen: met hun werk zoeken ze de chaos in de hen omringende wereld aan te pakken.
Een reis voorbij de illusie / Omar Ba
Van geboorte Senegalees voelt Omar Ba zich niet als de kunstenaar die, vanuit traditionele paradigma’s van zijn geboorteland, wenst tegemoet te komen aan stereotype verwachtingen die een imperialistisch Westen aan Afrika zoekt op te dringen. Hij leeft en werkt zowel in Afrika (Dakar), Europa (Genève, Brussel, Parijs) als de USA (New York). Hem louter als Afrikaans kunstenaar bestempelen zou maken dat hij zich tegen de borst gestoten voelt. Met deze tentoonstelling, die hij overigens in opdracht maakte, wenst hij als het ware proactief een statement te maken tegen een aan hem opgedrongen rol als Afrikaans kunstenaar. Of hij hierin slaagt is nog de vraag. Zijn werk is de uitdrukking van zijn onderbewustzijn en een eigen symbolische interpretatie van de werkelijkheid, wordt beweerd, en zou uitgaan van een persoonlijke iconografie die getuigt van zijn politiek en sociaal engagement. Zijn kunst is evenwel, wat mij betreft, te cryptisch om enige duidelijkheid te brengen. Volstaat het om als kunstenaar op verschillende plaatsen te werken en de spanningsvelden tussen uiteenlopende maatschappelijke settings tot picturale elementen te reduceren om culturen te overstijgen en sociale realiteiten uit te drukken? Om hier ten persoonlijke titel een oordeel over te vellen dringt zich een museumbezoek op.
Optics and Duration / Tanya Goel
In tegenstelling tot bij Omar Ba is de chaos waarvan Tanya Goel uitgaat, hoewel die buiten zichzelf ligt, veel duidelijker omschreven. Goel groeide op in New Delhi (India) en ook het atelier waarin ze werkt is er gesitueerd. Met haar werk dat op deze tentoonstelling te zien is, zoekt ze de chaos van deze stad te verbeelden, zij het op een wel erg eigen wijze. Als gevolg van een veranderende tijdsgeest worden delen van de stad die refereren aan het Westen met de grond gelijk gemaakt. Afbraakwerven van gebouwen die nu als ongepast worden weggezet zijn voor Goel de plaatsen waar ze materialen vindt die tot pigmenten omgevormd, verwerkt worden in haar kunst. Die getuigt door dit materiaalgebruik als het ware van de vergane glorie van de in een ander tijdsgewricht nog als aanvaardbaar beschouwde urbanisatie en architectuur.
In de werken die op deze tentoonstelling hangen is een duidelijke ontwikkeling zichtbaar. Enerzijds is er de evolutie van een haast monochroom naar een gevarieerd en meer verzadigd kleurenpallet. Anderzijds is er evolutie te onderkennen in gebruik van geometrische basisfiguren bij het uitwerken van de compositie waarbij aanvankelijk wordt uitgegaan van een fijnmazig orthogonaal raster dat, naar eigen zeggen, gebaseerd is op stratenplannen van steden als New York. Bij het realiseren van een tweede reeks werken wordt dan weer uitgegaan van concentrische cirkels. Deze werken kregen de reekstitel botanische studies mee en drukken met hun subtiele kleurschakeringen veranderingen in lichtwaarneming uit. Ze kwamen tot stand door observatie van bloemen in de tuin die is gelegen bij de atelier van Tanya Goel. Deze observaties deed ze gedurende haar noodgedwongen afzondering als gevolg van de Covid 19-pandemie. Eveneens het vermelden waard lijkt me de keuze van het soort van bloemen. Het gaat om bloemensoorten die tijdens de periode van kolonisatie in India geïntroduceerd werden met als doel om nieuwe esthetische standaarden bij het concipiëren van tuinen en parken te bewerkstelligen.
De tentoonstellingen Een reis voorbij de illusie en Optics and Duration zijn nog tot 7 augustus te bekijken in de Patio van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (Regentsschapsstraat 3 . 1000 Brussel).
Tekst: Michel Zeghers
Illustraties: persdienst van de KMSKB
