Voor de ingang van De Marken staat een beige Volkswagen-busje dat omgevormd is tot een mobiele frituur. De leden van het bonte theatercollectief Forsiti’A staan in de rij uitgelaten met elkaar te kletsen. De uitbater van Café Welkom uit het verre Noorderwijk is vanavond speciaal naar Brussel gekomen om hen te trakteren op een pakje friet en een stuk vlees. De hartverwarmende muziekvoorstelling ‘C’est pas parce que tu t’arrêtes de pédaler que ton vélo va s’arrêter’ heeft duidelijk iets in beweging gebracht.
Iedereen Beroemd
“On est maître du spectacle”, drukt regisseur Hans Van Cauwenberghe zijn troepen even later tijdens de soundcheck op het hart. Maar alles kan beter. Tegen een actrice zegt hij dat ze de zin “mon père dit que je suis con” zo ingehouden mogelijk moet uitspreken, zodat het des te harder binnenkomt bij het publiek. Co-artistiek leider Ciska Thomas voegt eraan toe dat de acteurs ‘in het moment’ moeten spelen en niet in routine mogen vervallen.
Het sociaal-artistieke gezelschap is klaar voor de reprise van haar succesvoorstelling. In november ging het stuk in première toen Brussel in de greep was van terreurdreiging vier. De oorspronkelijk voorziene locatie – de verlaten GB aan de Kiekenmarkt – werd ingeruild voor de goed beveiligde theaterzaal van De Markten. In de grimmige periode na de aanslagen in Parijs bood het breekbaar-menselijke, multiculturele spektakel een noodzakelijk tegengif.
De media pikten het signaal op. Terzake wijdde er een lange reportage aan. Focus Knack sprak vol lof van “een statement dat verwarmt” en “een ode aan Brussel die blijft plakken”. Productiehuis De chinezen, bekend van Ten Oorlog en Radio Gaga, nam de snel volgende cd-opname als vertrekpunt voor een knappe reeks van portretten van koorleden. Het Brusselse koor komt in Vlaanderen nu elke vrijdag op het scherm in Iedereen Beroemd.
Toneel als uitlaatklep
Het thema van de voorstelling is voor Van Cauwenberghe de brute schoonheid van het overleven. De bezieler van het Antwerpse koor voor kansarmen Onze rijkdom vertrok voor zijn Brusselse project van een wit blad. Hij luisterde aandachtig naar zijn spelers en distilleerde uit de gesprekken en notities aangrijpende levensverhalen, beklijvende zinnen, originele opvattingen. Hij verwerkte ze tot een liedjesprogramma dat op het podium wordt opgevoerd met uitstekende muzikanten op gitaar, drums, contrabas en piano. De moeilijk te onthouden titel slaat op mechanismen die in stand gehouden worden en zich herhalen. Als je bijvoorbeeld van kinds af hebt gehoord dat je idioot en lelijk bent, geloof je dat niet alleen, je gaat dat minderwaardigheidsgevoel ook projecteren op je kinderen.
De zangers zijn geen professionals en stellen zich daardoor kwetsbaar op. Maar stuk voor stuk schitteren ze. Hun doorleefde, authentieke vertolkingen gaan door merg en been. De overtuigende samenzang en het aanstekelijke enthousiasme laten zien dat de voorstelling van hen een hechte groep heeft gemaakt. Want ze hebben elk hun voorgeschiedenis. Freddy leefde in Brussel op straat en de fles werd zijn beste vriend. Yao uit Togo vroeg asiel in België aan nadat soldaten haar vader vermoord hadden. Isabelle groeide op in een disfunctioneel gezin met een alcoholica als moeder. Nadia raakte verlamd tijdens een ongeval en zit in een rolstoel. Toneelspelen is voor hen een broodnodige uitlaatklep, een manier om meer zelfvertrouwen te krijgen en uit hun sociale isolement te treden.
Boodschap uit Brussel
Een van de songs gaat expliciet over Brussel. “Elke weg is voor ieder bestemd à Bruxelles. Tous les gens se mélangent bien à Bruxelles”, klinkt het. De diversiteit is een van de grote troeven van de hoofdstad, waar mensen uit alle windstreken en van alle strekkingen elkaar ontmoeten. Van Cauwenberghe: “Meertaligheid is een rijkdom. Als je meerdere talen ter beschikking hebt, kun je beter formuleren wat je te zeggen hebt.” En hij gelooft in het samenleven van mensen, hoe broos dat ook mag zijn in het huidige klimaat van angst en onzekerheid. “Bij deze voorstelling putten we kracht uit onze zwaktes. Het is een medicijn tegen de verzuring.” Die boodschap wil hij dolgraag uitdragen “van Harelbeke tot Turnhout – en waarom niet Parijs”.
De nobele frietleverancier is al lang naar de Kempen vertrokken met enkele attenties van Forsiti’A op zak als de acteurs en muzikanten beloond worden met een staande ovatie. De vonk is overgeslagen op het publiek, de gevoelde temperatuur is met enkele graden gestegen. Op de receptie erna wordt vrolijk verbroederd en nagepraat. De cd verkoopt als zoete broodjes. De kans is reëel dat het hoopgevende Brusselse theaterproject met de steun van De chinezen vertrokken is voor een tournee door het land.