Categorieën
Brussel Cultuurstad

Arabische Lente in Brussel

De Arabische Lente ligt al een aantal jaar achter ons. De revolutionaire bewegingen uit verschillende landen van Noord-Afrika en het Midden-Oosten die onder deze gemeenschappelijke noemer worden aangeduid, waren protestuitingen die politieke veranderingen opeisten en waarden als emancipatie van het Westen, burgerlijke vrijheid en religieuze macht voorstonden. In de Bozar brengt de in Iran geboren Belgische fotografe Mashid Mohadjerin de rol van vrouwen in burgerbewegingen voor het voetlicht.

I do #revolution (c) Mashid Mohadjerin

(c) Mashid Mohadjerin

Door het heterogene karakter van de activisten en tegenstand van de politieke machthebbers is er na de Arabische Lente in mindere of meerdere mate een terugval geweest. Tunesië, het land waar voor het eerst de protesten opflakkerden, lijkt politiek het meest de vruchten te plukken van het burgeractivisme dat opgang maakte. In Egypte lijkt er door een uitgesproken tweedeling in de burgerbeweging tussen een religieus conservatisme en het op het Westen geïnspireerd vrijheidsdenken naar buiten toe uiteindelijk weinig veranderd . Het zittend regime in Syrië heeft dan weer elke vorm van protest onderdrukt, wat een voedingsbodem vormde voor het ontwikkelen van een terroristische organisatie als Islamitische Staat.

Activistes in beeld

Wat heeft Brussel hier in godsnaam mee te maken, kan je je afvragen. Gebeurtenissen die zich twee maanden geleden in Brussel en Zaventem afspeelden tonen maar aan dat openheid een westerse maatschappij kwetsbaar maakt voor indoctrinatie van enkelingen en grenzen geen sluitende oplossing bieden tegen terrorisme dat geïnspireerd is op een voor Europa achterhaald maatschappijmodel. Na andere steden deelde ook Brussel in de klappen, niet enkel door de gebeurtenissen zelf maar ook bij de nasleep ervan. Wat zich afspeelt in de Maghreb en het Midden-Oosten komt dan wel erg dichtbij.

I do #Revolution! is een van de labs van de kunstmanifestatie Imagine Europe, die momenteel loopt in Bozar. Het artistieke project van fotografe Mashid Mohadjerin gaat over de rol die vrouwen spelen bij het in vraag stellen van religieus conservatisme en autocratische regimes. Lang voor de Arabische Lente was er al sprake van vrouwen die protesteerden tegen vrouwendiscriminatie. Een collage toont activistes die de hun door de traditie opgelegde ondergeschikt rol in het openbaar leven expliciet in vraag stellen.

Ook Mashid Mohadjerin zelf is niet aan haar proefstuk toe waar het gaat om het bijstellen van het beeld van vrouwen in het Midden-Oosten. Hier toont ze portretten van activistes die ze als bepalende figuren in de burgerbewegingen beschouwt. Na voorafgaande research reisde ze meerdere keren af om ter plaatse de vrouwen op te zoeken, wat niet altijd vanzelfsprekend was. Naast de portretten zijn er ook objecten die refereren aan het gebruik van traangas bij betogingen te zien.

Imagine Europe 27

Imagine Europe 26

(c) Bozar

De vrijblijvendheid doorbroken

Een andere factor die de Arabische Lente mogelijk maakte, is de inzet van blogs en sociale media. Waar persvrijheid beknot wordt, kunnen deze nieuwe media een uitkomst bieden bij het verspreiden van dissidente geluiden. Als voorbeeld is in de tentoonstellingsopstelling op een scherm een feed met twitterberichten te bekijken.

Voor het merendeel beperkt de kunstmanifestatie Imagine Europe zich tot vage statements en hedendaagse esthetisering door elitair aandoende wereldverbeteraars. Of het een tegengewicht kan bieden voor een oprukkende nationalisme in Europa is nog de vraag. Het project van Mashid Mohadjerin doorbreekt de vrijblijvendheid met indringende portrettering en klaagt actuele misstanden aan door deze te kaderen in wat is gebeurd. De uitspraak van de Egyptische activist en mensenrechtenadvocaat Mahienour El-Massry die ze citeert spreekt boekdelen: ‘Revolution is ongoing as life and dreams are ongoing’ (de revolutie gaat door, net als het leven en het dromen).

Mashid Mohadjerin publiceerde reeds in onder meer The New York Times, Newsweek, The Wall Street Journal en Le Monde en won in 2009 de World Press Photo in de categorie Contemporary Issues. Haar fotoreeksen focussen vooral op identiteitskwesties en de menselijke natuur.

De fototentoonstelling I do #Revolution is nog tot 29 mei te bezoeken in de foyers van Bozar (Paleis van Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel). Vrij toegankelijk van dinsdag tot zondag van 10u tot 18u, op donderdag tot 21u.

Tekst en illustraties: Michel Zeghers
Zie ook: Imagine Europe, een kunstmanifestatie voor Europa

Door Michel

Heeft een boontje voor Brussel, pendelde jaren lang om er te gaan werken en komt er, ook nu nog, graag terug. Hij vindt multiculturaliteit, zeker in steden, onvermijdelijk en verrijkend. Dat verschillen zichtbaar en soms uitvergroot worden is er een consequentie van. Als ze inspiratie opleveren is het mooi meegenomen.