Sinds 35 jaar waart de hiphop door Brussel. Het eerbiedwaardige Paleis der Schone Kunsten BOZAR wijdt deze zomer een tentoonstelling aan deze op-en-top stedelijke vorm van creativiteit. Is Yo! Brussels Hip-Hop Generations een eersteklas begrafenis voor het genre of een stomende liefdesverklaring?
Grafitti Rage (c) Yannick Sas
De kleine, maar fijne expositie, die kadert in het themajaar Mixity van Visit Brussels, brengt een chronologisch overzicht van de hiphopbeweging in Brussel. Na het ontstaan in de jaren 70 in de Bronx in New York, landde de subcultuur in de jaren 80 in de Europese hoofdstad. Nog niet met de muziek, maar met twee uitingen waarmee jongeren hun plek in de openbare ruimte opeisen: de breakdance en later de graffiti. Hiphop straalt op dat moment jeugdig optimisme uit. De Ravensteingalerij, het Muntplein en het plein voor de basiliek van Koekelberg zijn in de beginjaren de hotspots bij uitstek voor bboys. Drie streetartpioniers, elk met een eigen stijl, krijgen een aandoenlijk eerbetoon. Rage, Eros en Shake vullen zij aan zij een muur met nieuw werk.
De grote doorbraak van de muziek komt er dankzij een gesmaakt optreden van rapper Benny B en dj Daddy K in een Franse tv-show in 1989. De Molenbeekse boysband avant la lettre verkoopt van zijn debuutalbum maar liefst 3 miljoen stuks. Het commerciële succes baant de weg voor de Franstalige hiphopscene in België, waarvan Starflam uit Luik lange tijd de bekendste vertegenwoordiger is. Elektronica doet intussen ook haar intrede: met nog primitieve apparatuur worden samples en beats gemaakt. Liefhebbers watertanden bij het zien van een oude Atari-computer, de Akai MPC 2000-mixer of de legendarische platendraaier Technics 1200.
Tot de mooiste ontdekkingen van de expo behoort het verhaal van Youssef El Toufali alias Super G. Hij behaalde in 1992 in het Verenigd Koninkrijk een prestigieuze prijs als breakdancer. Van zijn passie kon hij in Brussel echter niet leven, dus hij werd vuilnisman. Tot hij in Las Vegas auditie deed bij Cirque du Soleil en werd aangenomen. Headspinning is zijn specialiteit. Hij kan er maar liefst 137 doen in één minuut.
Youssef El Toufali (c) Yannick Sas
In navolging van de gangstarap in de VS wordt de hiphop in de jaren 90 donkerder. De strijd tegen de autoriteiten en het establishment staat centraal. Groepen als De Puta Madre, CNN199, Starflam en Bigshot brengen geëngageerde protestrap. De tag verovert het straatbeeld. De artiesten voeren een kat-en-muisspelletje met de politie en worden in de maatschappelijke discussie voor vandalen versleten.
Na 2000 schudt hiphop zijn undergroundimago af. Het wordt een niche, met zijn eigen merkkledij, winkels en artiesten. Producenten en promotors zorgen voor de professionalisering van de sector. Na het succes van de mixtape op cassette – van Les Gens d’Armes uit 1998 werden 5.000 stuks verspreid – neemt de videoclip een hoge vlucht. Graffiti wordt meer getolereerd in de openbare ruimte. Soms wordt een mural gewoon in opdracht gegeven.
De laatste jaren bloeit de Brusselse hiphopscene meer dan ooit. Scylla, Damso en Roméo Elvis maken het mooie weer. Aan Nederlandstalige kant bieden Stikstof en Zwangere Guy weerwerk. Artiesten maken volop gebruik van het internet en de sociale media om materiaal te delen met hun fans. De mogelijkheden lijken onuitputtelijk en de grenzen van het genre vervagen. Stromae, Bonom en dj Lefto beroepen zich op de tradities, maar overstijgen de hiphop. De laatste zaal toont op een reuzescherm een boeiende selectie van fragmenten uit videoclips. Formidable!
Roméo Elvis (c) Kevin Jordan
Yo! biedt een prettige kennismaking met de hiphop in Brussel en brengt hulde aan de artiesten van vroeger en nu in een aantrekkelijke vormgeving. De expositie prikkelt de nieuwsgierigheid, maar laat ook veel vragen open. Waarin onderscheidt de Brusselse scene zich van die in Parijs bijvoorbeeld? Hoe groot is de Amerikaanse invloed vandaag nog? En zijn er werkelijk geen vrouwen die het mannenclubje uitdagen?
De tentoonstelling loopt nog tot 17 september in BOZAR. Ze wordt aangevuld met een rijk programma, vol workshops, performances, battles en ontmoetingen. Naast BOZAR is op het Baron Hortaplein, in samenwerking met La Guinguette du Parc De Forest, ook een zomerbar neergestreken, met strandstoelen, een skateramp en – de grote blikvanger – een mini-openluchtzwembad.
