Categorieën
Reizen & Toerisme

Brusselse fonteinen: De fontein als onroerend erfgoed

Water in de openbare ruimte  brengt een stad, ook nu nog, een beter leven. Brussel ontbeert in tegenstelling tot vele andere steden een natuurlijke waterloop van enige omvang. De talloze fonteinen die de stad rijk is, compenseren dit gebrek ten dele.

Stedenbouwkundig wordt Brussel beschouwd als een historische stad. Dit houdt in dat het over een belangrijk cultureel erfgoed beschikt. Het gaat hier niet enkel om gebouwen, maar ook om tuinen en parken die een historische waarde bezitten. Fonteinen zijn hierbij architecturale elementen.

Tuinen en parken zijn groengebieden waar de mens, meer dan in natuurgebieden, zijn stempel op drukt. In landschapstuinen tracht men nog het organische van de natuur als inspiratie te nemen. In geval van een aantal Brusselse parken is dit veel minder het geval. Geometrische groenelementen en waterbassins met symmetrisch opgestelde, naar boven reikende waterstralen passen er in de strakke  denkbeelden van de 19de-eeuwse tuinarchitecten over groenvoorziening in een stedelijke omgeving.

La Fontaine et le Parlement

Het Warandepark
Het Warandepark is het oudste openbaar park van Brussel. Het bevindt zich op een kunstmatig aangelegd plateau aan de Coudenberg. Tot in de 18de eeuw maakte het grondgebied deel uit van een domein dat toebehoorde aan de Bourgondische hertogen en later aan de gouverneurs van de Habsburgers. Naast een wijngaard en een bebost jachtgebied hadden deze heren en dames van stand er een paleis en een privétuin. Na een brand die het paleis vernielde werd een deel van het domein genivelleerd en deels verkaveld. In de periode tussen 1776 en 1783 werd er een park aangelegd. Het achthoekig waterbekken dat zich nu nog in het gedeelte langs het Koninklijk Paleis bevindt, dateert uit deze periode. Het grote ronde waterbekken voor het federaal parlementsgebouw kwam er in 1855. Het bevat fonteinen die als eerste gebruik maakten van het toen nieuw aangelegde waterdistributiestelsel. De fontein in het achthoekig waterbekken werd oorspronkelijk vanuit Sint-Joost-ten-Node van water voorzien met gebruik van  een hydraulische installatie uit 1602.

Les Fontaines du Jardin Lateral du Mont des Arts

De Kunstberg
Door de eeuwen heen veranderde meermaals de bestemming van de helling tussen de bovenstad, zetel van de heersende klasse, en de benedenstad waar het gewone volk woonde. Op de Hofberg waar zich ooit een wijngaard bevond, kwam de volkse Sint-Rochuswijk. In 1850 werd de wijk met de grond gelijk gemaakt om er een minder steile Hofbergstraat aan te leggen. Op braakliggende percelen naast de straat werd na verloop van tijd een voorlopige tuin aangelegd die er tot 1950  bleef. In dat jaar werd gestart met de bouw van het Congrespaleis. René Pechère,  de landschapsarchitect die later ook het nieuwe ontwerp voor de Kruidtuin maakte (zie laatste foto), kreeg de opdracht om een tuin te ontwerpen die  boven de ondergrondse parking bij het Congrescentrum zou komen. Het hele complex, het Congrespaleis en de tuin, werd ingehuldigd in 1958. Tien kleine cirkelvormige waterbassins met fonteinen kregen er een plaats. In 2001 werd de modern aandoende stadstuin gerenoveerd in volle respect voor het ontwerp van René Pechère.

La fontaine et les arcades -The fountain and arches (Brussels)

Het Jubelpark
Het Jubelpark bevindt zich op het Linthout-plateau dat tot in de tweede helft van de 19de eeuw als militair oefenterrein werd gebruikt. Het was een idee van koning Leopold II om er een gebouwencomplex en stadspark aan te  leggen en wel om er vijftig jaar België te vieren. Slechts een deel van wat gepland was kwam in 1880 klaar (het afwerken van de rest zou nog een extra vijfentwintig jaar nemen).  Een jaar voor de jubelfeesten in 1880 werd tussen de Belgische staat en de Stad Brussel overeengekomen dat Brussel zou instaan voor de aanleg van het park. De aanplanting van de bomen gebeurde in 1888. Reeds volwassen bomen liet men komen uit onder meer het Ter Kamerenbos en het Zoniënwoud. Twee grote waterbekkens met fonteinen werden aangelegd. In 1974 sneuvelde een ervan bij de aanleg van de Jubelparktunnel die voor het grootste deel ondergronds in de langsrichting het Jubelpark passeert. In 2005 werd gestart met de restauratie van het park. Het overgebleven waterbassin was het eerste element van het park dat aangepakt werd.

Botanique/Kruidtuin Metro Station Area Of Brussels

Lees ook:
Brusselse fonteinen: De fontein als collectieve voorziening
Brusselse fonteinen: De fontein als gedenkmonument
Brusselse fonteinen: Een kunstwerk als fontein

Credits
Foto Warandepark: La fontaine et le parlement (Stephane Mignon, Some rights reserved)
Foto Kunstberg: (Erik Ogan, Some rights reserved)
Foto Jubelpark: La fontaine et les arcades (Stephane Mignon, Some rights reserved)
Foto Kruidtuin: Botanique/Kruidtuin Metro Station Area Of Brussels (William Murphy, Some rights reserved)

zoektermen: fonteinen ; Brussel

auteur tekst: Michel Zeghers

Share

Door Michel

Heeft een boontje voor Brussel, pendelde jaren lang om er te gaan werken en komt er, ook nu nog, graag terug. Hij vindt multiculturaliteit, zeker in steden, onvermijdelijk en verrijkend. Dat verschillen zichtbaar en soms uitvergroot worden is er een consequentie van. Als ze inspiratie opleveren is het mooi meegenomen.