Milo Rau werkt in Gent en niet in Brussel. En dat is jammer, want hij is wellicht de relevantste theatermaker van het moment. Hij confronteert de kijker met brandend actuele maatschappelijke thema’s en toont daarbij artistiek meesterschap. Dat bewijst hij opnieuw met zijn nieuwe voorstelling ‘Orestes in Mosul’, die woensdag in première ging in NTGent. Het Kaaitheater toont het stuk tweemaal in oktober.
Rau is het als regisseur niet gewoon om klassiekers op te voeren. Hij kiest liever voor actuele onderwerpen, zoals de moord op de Luikse moslim en homo Ihsane Jarfi in La Reprise, of hij toont de diversiteit van de huidige Gentse bevolking in Lam Gods.
Voor de Oresteia, de bloedige tragedie in drie delen van Aischylos, lijkt hij een uitzondering te maken. De Griekse krijgsheer Agamemnon wordt na zijn terugkeer uit Troje vermoord door zijn vrouw en haar minnaar. Zij verwijt hem hun dochter Iphigenia te hebben geofferd voor de goden. Zoon Orestes neemt wraak en doodt op zijn beurt de moordenaars van zijn vader. Hij vlucht met zijn beste vriend naar Athene, de bakermat van de democratie, waar hij hoopt op vergiffenis en verzoening.
Het antieke verhaal vormt inderdaad het uitgangspunt en het raamwerk van het stuk, maar Rau volgt zijn veelbesproken manifest dat zegt dat klassiek materiaal maar twintig procent van de voorstelling mag uitmaken. De rest bestaat uit verhalen uit Mosul, ooit onder de naam Ninive een weelderige, bloeiende stad in het Midden-Oosten, maar de voorbije jaren een IS-bolwerk, dat gebombardeerd werd door geallieerde troepen. Wraak veroorzaakt wraak, maar dan in de eenentwintigste eeuw na Christus.
Rau is een begenadigd verteller die de wreedheid van dictatuur en oorlog laat zien. Hij ging daarvoor met zijn acteurs en crew naar Mosul en laat Iraakse acteurs scènes naspelen, die tijdens de voorstelling geprojecteerd worden. Uit de getuigenissen blijkt dat kinderen executies bijwoonden. Muzikanten moesten in de schuilkelder repeteren, een vrouw zag haar beste vriendin ontvoerd worden door IS-strijders, een fotograaf waagde zijn leven door met een telelens foto’s van het geweld op straat te nemen, homoseksuelen en overspelige vrouwen werden van een gebouw gegooid. Intussen zien we indringende beelden van een verwoeste stad.
Het zou een loodzware voorstelling kunnen opleveren, maar Rau is zo slim om er relativerende humor aan toe te voegen. De Iraakse muzikanten blijken bijvoorbeeld een boontje te hebben voor Imagine van John Lennon en vooral Mad World van Gary Jules. De te verwachten traditionele Iraakse song volgt pas veel later. De kijker wordt meegenomen in de ‘making of’ van de documentaire, met de technische mankementen die erbij horen en de vrolijke momenten tussen het opnemen. De Irakezen worden met veel menselijkheid en empathie benaderd. Enkel spijtig dat we ze niet in levenden lijve op het podium te zien krijgen. Zouden ze een visum krijgen?
Rau heeft een visie op wat theater voor hem is en creëert beperkingen om de creativiteit te stimuleren. Zo werkt hij steevast met amateurtoneelspelers, naast bekende acteurs als Johan Leysen en Elsie De Brauw. Hij gunt een blik achter de schermen, zodat je getuige bent van de artistieke zoektocht en creatie, en laat de acteurs vertellen over hun persoonlijke ervaringen en impressies. Hij geeft provincialisme geen kans en werkt met meerdere talen, die netjes boventiteld worden in het Nederlands en Engels. Hij kiest steeds weer voor concrete verhalen. Intellectualistische spielerei is niet aan hem besteed.
‘Orestes in Mosul’ is een tintelende theaterervaring die je het gevoel geeft iets bijzonders beleefd te hebben. Er zit poëzie en reflectie in, vakmanschap en engagement, een lach en een traan. Of hoe een eigenzinnige Zwitser de klassiekers van vandaag maakt.
Orestes in Mosul is nog tot 7 mei te zien in NTGent en gaat daarna op tournee. In het Kaaitheater is de voorstelling te zien op vrijdag 11 en zaterdag 12 oktober.
