Bestaat er zoiets als de ziel van Brussel? Documentairemaker Luc Jabon gaat er in ‘Bruxelles, une traversée urbaine’ al flanerend naar op zoek. Hij brengt het leven op straten en pleinen in beeld en laat uiteenlopende bewoners aan het woord. Het resultaat: een aangenaam meanderend, uiterst charmant stadsportret.
De reportage opent met filosoof Philippe Van Parijs. Hij betoogt dat de openbare ruimte er enkel belangrijker op wordt nu de bevolking groeit en de woningen, ook om ecologische redenen, kleiner moeten worden. Verderop heeft hij het over zijn strijd voor de voetgangerszone aan de Beurs en de fietspaden in de Wetstraat.
Het heerlijke slotwoord is voor Laurence Veille, die als dichter des vaderlands in januari 2018 een ode aan Brussel bracht: ville des visages à découvert / des coeurs ouverts /des passants qui battent le pavé / faut pas rester enfermé / c’est mauvais pour les yeux / Brussel c’est une page blanche encore / et tu l’écris / cette page est pour toi / Bruxelles je t’aime / ik hou van jou.”
Tussenin wemelt het van boeiende getuigenissen van historici, politici, kunstenaars, ondernemers, activisten en burgers. Ja, Brussel is soms een chaotisch, heterogeen boeltje en draagt een geschiedenis van zelfdestructie in zich. Het contrast tussen rijk en arm is te groot, de auto heeft een te dominante plaats verworven en vrouwen worden op straat al te vaak lastig gevallen. Maar er beweegt wat in Brussel, de verhalen liggen er voor het oprapen en er zijn heel veel mensen die een hart hebben voor de stad en zich ervoor inzetten.
Historicus Roel Jacobs vertelt dat de Zenne in de 19de eeuw overwelfd werd om een grote schoonmaak te houden in de volkswijken en plaats te maken voor brede boulevards. Even later heeft hij het over de zelfspot van de Brusselaar, waarvan Manneken Pis het beroemdste voorbeeld is, en over het beschermde pissijn aan de Sint-Katelijnekerk. Only in Brussels. Oud-politicus Alain Hutchinson schetst hoe Brussel ‘en stoemelings’ de Europese hoofdstad werd, omdat België onder de stichtende lidstaten alfabetisch eerste stond. Caféhouder Bart Lemmens heeft het over het Sint-Gillisvoorplein als ontmoetingsplaats in een dynamische gemeente en antropologe Guilietta Laki over stickers in het straatbeeld als vorm van zelfexpressie. Fotograaf Vincent Peal zegt dat hij geen tv heeft omdat hij liever de mensen op straat observeert. Hij herinnert zich hoe een bekende habitué van het Vossenplein met brol en al begraven werd.
Toegegeven, de keuze voor de personages en plaatsen had zeker nog diverser gekund en de bijna eentalig Franse quotes geven niet de meertaligheid van de stad weer. Maar de balans is meer dan positief. De zorgvuldig gekozen verhalen, maar ook de knappe beelden van vroeger en nu en de jazzy muziek maken van de documentaire een mooi kijkstuk. De energie die de maker erin gestopt heeft, werkt aanstekelijk. Je krijgt er zin van om de stad in te trekken en de plekken en de mensen nog beter te leren kennen. Non peut-être!
Bruxelles, une traversée urbaine is in de bioscoop te zien in de Vendôme en op de RTBF-website, als je een profiel hebt aangemaakt.
