Nog een tiental dagen loopt er in BOZAR een tentoonstelling over en met werk van Vjeneslav Richter. Onder meer het Expo 58-paviljoen van Joegoslavië, een ontwerp van hem, komt aan bod.
Vjenceslav Richter was de toonaangevende architect van Joegoslavië. Het gaat hier om de confederatie Joegoslavië die tot aan het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw op wereldvlak deel uit maakte van een clubje van landen dat zich onafhankelijk opstelde ten aanzien van zowel het communistische als het kapitalistische blok en op economisch vlak een derde weg tussen een geleide en een markteconomie bewandelde. Politiek was het de ex-partizanenleider Josip Broz, beter bekend als Tito, die er de lakens uitdeelde.
Net als elders in Europa werden in Joegoslavië door de overheden programma’s opgezet die steden omvormden. Betaalbare woningen bouwen was hierbij een van de speerpunten. Ondanks het feit dat Richter zich kort bij het politiek machtscentrum bevond heeft hij als bevoorrecht architect weinig of geen publieke opdrachten van een grote omvang aangenomen. Hij was eerder een multidisciplinair artiest die zijn ideeën zocht te ventileren door projecten theoretisch uit te werken en opdrachten voor paviljoenen op internationale tentoonstellingen aangreep om zijn drang tot vernieuwing te uiten.
Vanaf 1954 werkte Richter het concept Synthurbanisme uit. Synthurbanisme (of synthetic urbanisme) ging uit van een theoretisch model voor een autonome stad waarin de mens centraal stond bij het opschalen van architectuur in een ruimer geheel. Uitgaand van zijn theoretische grondslagen werkte Richter een project van een stedebouwkundige eenheid uit die, in een raster geplaatst, meerdere sociale en economische functies incorporeerde en zo locaties waar men zou gaan leven, werken of waar men zich zou gaan ontspannen op een functionele wijze fysiek dichter bij elkaar bracht.
Op de tentoonstelling zijn grondplan, dwarsdoorsnede en perspectiefzicht van zo’n eenheid te bekijken. Het project was niet utopisch bedoeld maar omwille van de radicale visie op stadsontwikkeling is het evenwel nooit in zijn geheel uitgevoerd.
Een ander project van Richter dat belicht wordt op de tentoonstelling, nl. het paviljoen van Joegoslavië op de wereldtentoonstelling Expo 58 in Brussel, geeft evenzeer aan hoe Richter in zijn ontwerpen zijn theoretische ideeën wou doordrijven. Bij het daadwerkelijk realiseren van het paviljoen werd de constructieoptie om het gebouw in zijn geheel op te hangen aan een centrale pilaar verlaten. Ook met wat er in de plaats kwam, een regelmatige grid van stalen pilaren, bleef de visuele verstoring doorheen het gebouw beperkt.
De tentoonstelling ‘The World as a Pavilion. Vjenceslav Richter’ is tot 21 juli te bezoeken in BOZAR (Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel).
Openingsuren: van dinsdag tot zondag van 10u tot 18u, laatste bezoek vanaf 17u.
Reserveren vooraf door keuze van een tijdslot is nodig.
Foto Expo 58-paviljoen: persdienst BOZAR
Tekst en overige illustraties: Michel Zeghers
