Afrit 17. De Zenne stroomt het Gewest binnen. Het geraas van de Ring is te dichtbij. Het is enkel raden naar het gekwaak en gesnater op de oever. Van onder de koeltoren van Drogenbos stroomt de rivier dwars door een modern industriepark de Ring onder. Hier blijkt hetzelfde verhaal geschreven te worden als 200 jaar geleden in de binnenstad: nieuwe industrie overwoekert de duizenden jaren aanwezige blauwe sliert.
Aan de andere kant van de Ring is er een mooi wandelpad naast de Zenne. Het pad vertrekt aan het industriepark Riverside en slingert tot de sluis van Anderlecht. Stilletjes vervaagt het geraas en het leven wordt hoorbaar. Sinds 2014 maakt dit stukje deel uit van de Groene Wandeling. Fruitbomen, moestuintjes en vliegende eenden maken deel uit van het decor. De Zenne wordt hier vertroeteld. Verder stroomafwaarts meandert de rivier door een mooi decor van 19de-eeuws industrieel erfgoed. Het dubbele gezicht van een rivier met een geschiedenis.
Ze werd gebruikt. In de middeleeuwen als een druk bevaarde handelsader. Zowel Mechelen als Brussel dankte zijn middeleeuwse welvaart aan de rivier.
Ze werd verwaarloosd. In de 16de eeuw zorgde het kanaal van Willebroek voor een rechtstreekse verbinding tussen Brussel en de zee. De Zenne was niet meer interessant voor handel. Ze evolueerde tot een open riool en bracht ziektes mee. Dysenterie in de 16de en 17de eeuw. Cholera in de 19de eeuw.
Ze werd besmeurd. In de loop van de 19de eeuw werden er tussen het Kanaal en de Zenne nieuwe industrieën gebouwd. Vooral in Anderlecht en Vorst. Voornamelijk wolwasserijen. Industrieën gebruikten het water van het kanaal om te koelen. Het afval werd in de Zenne geloosd.
Ze werd verminkt. De Brusselse bouwwoede kende geen grenzen. Om daarvoor plaats te maken werd ze ontdaan van haar sierlijke wendingen. In een kaarsrecht keurslijf. Zo verloor ze haar biodiversiteit.
Ten slotte werd ze van het zicht ontheven. In 1867 viel het verdict. In de binnenstad werd “de meest misselijke kleine rivier ter wereld” overwelfd. De werken duren tot 1955. De Zenne duikt in Anderlecht onder en komt in Schaarbeek terug boven.
En toch staat ze weer op. Onverschillig voor al het leed dat haar is aangedaan. Want het is de voorbestemdheid van een rivier om te blijven stromen, door de tijden heen, los van het verhaal van mensen. De natuur schrijft haar eigen verhaal.
Sinds 2000 wordt het water gezuiverd en fleurt de Zenne weer op. Het “stromend excrement” van Baudelaire schenkt opnieuw leven. Wordt ze opnieuw de rivier waar Geert Van Istendael over sprak?
“Al is de stroom dan stinkend afgedropen,
lees deze regels niet als doodsbericht.
De tijden wisselen. Ooit zal het tij verlopen,
ooit komt de Zenne weer aan het zonnelicht.”
In de reeks Verborgen sporen langs de Brusselse Ring gaat fotograaf Gaetan Carlier op zoek naar bijzondere plekken langs de belangrijkste verkeersader van en naar de hoofdstad. Meer info over de Zenne vind je op Wikipedia en bij de vzw Coördinatie Zenne .
