Wie was Armand Swartenbroeks? Moody Blue Productions brengt een eerbetoon aan de vergeten voetbalheld die België in 1920 Olympisch goud bezorgde en die zich ook naast het veld liet opmerken als oorlogsarts en burgemeester van Koekelberg. Het resultaat is een onderhoudende, maar ook brave theatermonoloog.
Swartenbroeks (1892-1980) groeit op als zoon van een kruidenier, die zich gevestigd heeft in de Jetselaan in Koekelberg. Zijn voetbaltalent ontdekt hij op internaat in Namen. Op 19-jarige leeftijd krijgt hij een aanbieding van Daring Club. Hij werkt zich in de eerste ploeg en wordt in 1912 prompt kampioen, de eerste van drie landstitels met de Brusselse traditieclub.
Een jaar later mag de besnorde verdediger voor het eerst aantreden voor de nationale ploeg. Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelt hij voor het Belgische soldatenteam dat de poëtische naam The Front Wanderers draagt. Ze gaan in 1917 en 1918 op tournee in Engeland en Italië en zamelen daarmee geld in om sport- en ontspanningsmateriaal voor de soldaten te kopen en Belgische vluchtelingen in het buitenland te ondersteunen. Na de oorlog, in 1920, is hij een sterkhouder op de Olympische Spelen in Antwerpen, waar de Rode Duivels het toernooi winnen – weliswaar na slechts 2,5 matchen. De eerste tegenstander Polen heeft afgehaakt. Buiten Europa is alleen Egypte op het appel en titelverdediger Engeland gaat er in de eerste ronde roemloos uit tegen Noorwegen. Na overwinningen tegen Spanje en Nederland wacht Tsjechoslovakije. Het staat 2-0 voor België op het Kiel als de Tsjechoslovaken het terrein verlaten uit onvrede over de scheidsrechter.
Swartenbroeks blijft een fervente amateursporter. De oud-student van de ULB heeft een dokterspraktijk in Koekelberg en werkt ook in ziekenhuizen. Als in 1914 de Groote Oorlog uitbreekt, verzorgt hij aan het front in Calais gewonde soldaten. Een helse opgave, want veel jonge mensen raken zwaargewond tijdens de gevechten en hij moet aan de lopende band ledematen amputeren. Zijn vriendschap met Oscar Bossaert, ook een Daring-voetballer en zoon van de baas van koekjes- en chocoladefabriek Victoria, brengt hem in de politiek. Hij sluit zich aan bij de lokale liberale partij, en wordt achtereenvolgens gemeenteraadslid, schepen en uiteindelijk zelfs burgemeester van Koekelberg van 1956 tot 1971. Hij is – niet ongewoon in Brussel – een sociaalvoelende liberaal.
Het stuk is opgevat als een monoloog van een man die terugblikt op zijn leven en carrière. Dat concept wordt verrijkt met een multimedia-aanpak: op schermen worden passende historische beelden geprojecteerd – bijvoorbeeld van de kruidenierszaak en van de Olympische Spelen – en gastacteurs gaan in opgenomen filmpjes in dialoog met het hoofdpersonage. Zo krijgen zijn broer Alexis, zijn boezemvriend Oscar Bossaert en zijn professor en latere burgemeester van Brussel Joseph Vandemeulebroek een stem. Dat geeft het stuk meer dynamiek.
Kevin Van Doorslaer, ook bekend als Kevin Le Forain, kruipt in de huid van Swartenbroeks. Hij is een prima verteller die de aandacht niet laat verslappen en zijn Brussels accent geregeld laat horen. Hij wisselt geregend van outfit naargelang van zijn functie en werkt zich in het zweet als hij met de bal aan de voet over het podium dribbelt.
Sprankelen doet de voorstelling echter niet. Zowel inhoud als vorm is erg conventioneel, het ontbreekt aan weerhaken, verrassingen blijven uit in dit chronologisch en rechttoe-rechtaan verteld heldenverhaal. We volgen lief en leed van de hoofdpersoon (Swartenbroeks verliest bijvoorbeeld zijn broer op het slagveld en zijn eerste vrouw na een slepende ziekte), maar worden niet emotioneel geraakt. Alsof alle gebeurtenissen braaf afgehaspeld worden en het personage, inclusief zijn kwetsbaarheden en kleine kantjes, niet echt tot leven komt. De taal is te vlak en het wemelt van clichés. Als het over de Tweede Wereldoorlog gaat, ontbreken de Sieg Heil-koren niet. Een mopje over een West-Vlaamse uitdrukking (het zwijn door de bieten jagen) mist zijn doel. De slotspeech van de burgemeester – een pleidooi voor solidariteit met de medemens en hoop in bange dagen – beklijft niet.
De grote verdienste van de voorstelling is niettemin dat het een stuk boeiende geschiedenis aan de vergetelheid onttrekt en op een bevattelijke manier brengt, in twee talen zelfs. Marc Hendrickx schreef een boek over Swartenbroeks (‘Armand. Wereldkampioen, frontdokter, burgervader’), dat hijzelf, samen met Dirk Dobbeleers, bewerkte voor het theater. 40 jaar na zijn dood, en in volle Union-revival, staat het Daring-icoon Armand weer op het veld.
Armand van Moody Blue Productions ging in november 2020 in première in Zaal Cadol in Koekelberg en was op 9 juli 2022 te zien in de Pianofabriek in Sint-Gillis. De voorstelling gaat verder op tournee, in het Nederlands en het Frans.
