Caroline Pauwels, oud-rector van de VUB, stierf deze zomer veel te vroeg aan de gevolgen van maag- en slokdarmkanker. Een pakkende en indringende Canvas-documentaire laat in opmerkelijke scènes van haar laatste levensjaar zien wat zij betekende en waarom zij zo gemist wordt.
In de zomer van 2021 verblijft Pauwels in Oostende, waar ze gastcurator is van Theater Aan Zee. Ze organiseert een happening met duizenden strandbloemen voor het Kursaal en staat de pers te woord. Tegelijk neemt ze deel aan Zoom-sessies over de bezetting van de VUB door mensen zonder papieren. We leren een bevlogen rector kennen, die in de universiteit een vrijplaats ziet voor maatschappelijk debat en die de culturele diversiteit die Brussel kenmerkt ook in de academische wereld wil terugzien. Intellectueel is ze gevormd door de filosofe en vrijheidsdenker Hannah Arendt, maar ze citeert ook vlot Baudelaire en Camus. Ze wordt bekroond met de Arkprijs van het Vrije Woord.
Hoe interessant de publieke figuur ook is, de documentaire zoomt vier seizoenen resoluut in op de mens, waardoor er een intiemer portret ontstaat. We zien haar een duik in de zee nemen en ze wandelt in het Zoniënwoud, waar ze verwijlt bij het monument voor de slachtoffers van de aanslagen van Zaventem en Brussel. Ze is een echte familiemens. Ze belt haar moeder tweemaal per dag in het woon-zorgcentrum op. Haar kinderen heeft ze grotendeels alleen opgevoed, liefhebbend, maar vaak chaotisch. Ze heeft twee oudere zussen. In hun jeugdjaren waren ze altijd samen ‘op trot’ en iedereen was welkom om bij hen te blijven eten. Dat heeft ze gretig overgenomen. Niets doet haar meer plezier dan voor gezelschap te koken en samen aan tafel te zitten en te praten en lachen.
Ode aan de verwondering, is een boek dat Pauwels schreef. Het is prachtig om te zien hoe ze dat in haar eigen leven in de praktijk brengt. Ze heeft een uitbundigheid en vrolijkheid die je voor haar inneemt, en ze kijkt onbevangen naar de wereld, speels als een kind. Ze houdt het graag ongecompliceerd. Ze geniet van toevallige ontmoetingen met wildvreemde mensen, omdat je dan ‘niet weet waar je aanspoelt’. Een verpleegster in het ziekenhuis spreekt ze aan over haar tatoeage op haar arm. Een eigen ontwerp geïnspireerd door Alice in Wonderland, zo blijkt.
De documentaire is een half uur ver als haar ziekte ter sprake komt. Lichamelijke pijn, het gevecht tegen de vermoeidheid, kopzorgen over een naderend einde. Pauwels noemt zichzelf een kind van het licht. De schoonheid blijft haar troosten. Ze is kranig, maar tegelijk oogt ze bij momenten erg frêle. Uiteindelijk moet ze haar functie als rector noodgedwongen neerleggen, maar ze houdt de moed erin en koestert toekomstplannen over het noodfonds voor studenten dat ze oprichtte. Haar VUB-pupillen trakteert ze nog op Brusselse wafels. Haar liefde voor het leven is onmetelijk groot.
Aan het einde van de documentaire zijn we in de zomer van 2022 opnieuw aan de zee als het radionieuws het onthutsende nieuws brengt: Caroline Pauwels is op 58-jarige leeftijd overleden. Ik ben een mens en vanuit die menselijkheid moeten we naar elkaar kijken, horen we haar nog zeggen. Hoe spijtig voor haar en al wie haar liefhad dat haar geen nieuwe seizoenen gegund waren. We moeten het nu zonder haar stellen, in onze zoektocht naar de onoverwinnelijke zomer in onszelf.
De vier seizoenen van Caroline Pauwels is te zien op VRT Max.
