Een doordeweekse vrijdagochtend. In De Brouckère neem ik eerst de metro. Bij het poortje voel ik een lichte push. Twee Roma porren me aan om vaart te maken, zodat ze mee door het poortje kunnen. Ik doe een stap terug en zie verbijstering in hun gezicht.
Een kwartier later in Weststation wil ik de metro verlaten. Een jongeman staat te wachten bij het poortje. Hij raakte gratis binnen, en wil ook gratis naar buiten. Ook hij is ronduit verbijsterd als ik een stap achteruit zet en wacht tot ik zonder gepor naar buiten kan. Ik word nog net niet voor racist uitgemaakt. Gelukkig bood een andere reiziger proactief en spontaan aan om met twee door het poortje te gaan. Dat spreekt toch vanzelf. Ici Bruxelles, Bruxelles ici.
De tram 82 vervolgens. Ik merk op dat nog geen 10% van de opstappers in de ochtendspits tikt. Het is normaal. Gezinnen. Moeders tonen het gedrag aan kinderen. Jongeren. Een abonnement kost hen 1 euro per maand, en toch… Het normaal is niet te tikken. In tegenstelling tot het gedrag in echte grootsteden als Londen of Madrid, waar tikken een sociale evidentie is.
Controleurs doen hier toch wat aan, denk je dan. Nee, hoor. Op zondag zie ik ze aan de beurs bovengronds een sigaret staan roken, in groepjes tot wel 10. Controleren doen ze niet, socializen op een dubbel betaalde zondag wel. Ownership en leadership, dat lijkt wel taboe.
In Lemonnier zag ik ooit een controleur een poortje openen voor een zwartrijdster. Beiden van middelbare leeftijd. Beleefd was hij wel, shokran hoorde ik hem nog net tegen de zwartrijdster zeggen. Beroepsernst verward met beleefdheid.
Wel beste mensen. We mogen sociaal gedrag niet verwarren met diefstal. Het “evident” vinden van het niet-betalen, komt neer op het goedpraten van diefstal. Van asociaal gedrag. Van het creëren van onveiligheid en het vergroten van het deficit bij een publieke overheid die het al dik lastig heeft.
Aan de goedbedoelende, maar naïeve Vlaamse student op het terras van “Au Brasseur”. Nee, het is niet socialistisch of sociaal, noch “evident” om gratis te rijden. Zijn pint kreeg hij ook niet gratis van de patron, noch vond hij het evident om een halve pint van iemand anders leeg te drinken op terras. Net zo is het met free riders op het openbaar vervoer. Het is asociaal en het is diefstal. There’s no such thing as a free lunch. Er is altijd iemand die je pint, brood of rit in de metro betaalt.
Als we nu eens allemaal een beetje meer verantwoordelijkheid zouden nemen in deze stad, zouden er dan niet al veel issues smelten als sneeuw voor de zon?
