Na de jammerlijke sluiting van Flow in Anderlecht is het weer voorbij met openluchtzwemmen in Brussel. Het lijkt wel op een fata morgana. Meer dan twintig jaar geleden spiegelde kersvers Brussels minister Pascal Smet ons dat droombeeld al voor, maar de vele projecten bleven tot dusver dode letter. Gisteren gaven Paul Steinbrück (oprichter van de actiegroep Pool is cool) en Gérald Ledent (professor architectuur en initiatiefnemer van het zwembad aan de Becodok) een stand van zaken in het kader van de reeks ‘Tussen de Soep en de Feiten’ in Muntpunt.
Steinbrück groeide op in Dresden. Hij vond het vanzelfsprekend om in de zomer met de fiets naar een zwemplek te rijden en daar met vrienden af te spreken. Toen hij 17 jaar geleden verkaste naar Brussel, miste hij dat na verloop van tijd. De voordelen van openluchtzwemmen zijn nochtans legio volgens hem: het draagt bij tot de gezondheid, het welzijn en de levenskwaliteit van de stadsbewoners, het is laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen, het heeft onmiskenbaar een sociale component en het brengt verkoeling, zeker in tijden van klimaatopwarming.
Ook Ledent houdt van zwemmen. Hij wijst erop dat het niet alleen goed is voor het lichaam, maar ook voor het hoofd. Onze zweminfrastructuur zegt iets over het niveau van onze beschaving, beweert hij. Hij heeft onderzoek gedaan naar de rol van zwemmen in stadsontwikkeling en de link met architectuur.
Planfase
Steinbrück wil enkele misverstanden uit de weg ruimen. Brussel heeft volgens hem vandaag honderden openluchtzwembaden, maar het zijn stuk voor stuk privé-zwembaden in tuinen of in een chique fitnessclub zoals David Lloyd in Ukkel. In het verleden heeft Brussel wel populaire publieke openluchtzwembaden gehad. Het solarium van Evere ging bijvoorbeeld dicht in 1978, het zwemparadijs Océade bij het Atomium sloot in 2018. Steinbrück geeft toe dat Brussel minder geschikte zwemplekken heeft dan andere steden die beschikken over uitgestrekte meren, grote rivieren of toegang tot de zee. Denk aan Berlijn, Wenen, Zürich, Kopenhagen of Barcelona. De vijvers zijn hier vaak niet diep genoeg of liggen in beschermd Natura 2000-gebied (de Molenvijver in Bosvoorde). De waterkwaliteit van het Kanaal laat dan weer op vele plekken te wensen over doordat bij hevige regenval het overlopende rioolwater in het Kanaal geloosd wordt. Maar op andere plekken, zoals tussen Halle en Anderlecht, is de waterkwaliteit verrassend goed.
Aan plannen voor een Brusselse openluchtzwemplek geen gebrek de laatste jaren. Ledent stelde voor om in het Becodok in het Kanaal een zwemzone aan te leggen van maar liefst 350 meter lang. Hij wilde zoveel mogelijk Brusselaars de mogelijkheid geven om in eigen stad te zwemmen. Dan moeten ze niet naar Hofstade trekken. Hij pleitte voor een lage toegangsprijs van bijvoorbeeld 3 euro. Met een sterke bezettingsgraad van juni tot september en extra verdienmogelijkheden zoals een bar zou het project uit de kosten moeten kunnen komen. Maar het nieuwe gemeentebestuur van Brussel Stad schoot het ambitieuze plan enkele maanden geleden af en onderzoekt nu de mogelijkheid van een kleiner project via een publiek-private samenwerking. De zwemvijver in Neerpede botst intussen op verzet van buurtbewoners, die naar de Raad van State trokken. Ook het zwembad Manufakture op het dak van het Abattoir raakt voorlopig niet uit de planfase.
Ambitie
Het belangrijkste pijnpunt volgens Steinbrück: de politieke complexiteit van Brussel en de noodzakelijke afstemming tussen het federale, het gewestelijke en gemeentelijke bestuursniveau. Nu er al 15 maanden geen volwaardige Brusselse regering meer is, worden er geen beslissingen genomen. In Vlaanderen en Wallonië zit openluchtzwemmen intussen in de lift, met bijvoorbeeld het succes van de ecologische zwemvijver Boekenberg in Deurne.
Pool is cool heeft de afgelopen jaren via allerlei acties openluchtzwemmen op de agenda gezet en heeft aangetoond dat het kan via het bescheiden prototype Flow. Zelfs in het putje van de winter waren er gegadigden. Steinbrück vindt het tijd dat het Brussels Gewest wegkomt van de individuele projecten, ambitie toont en gaat voor een structurele benadering om stapsgewijs een openluchtzwemcultuur te creëren. Nu is Brussel de enige Europese stad van een miljoen inwoners die geen openluchtzwemplek heeft. Ter vergelijking: Berlijn heeft 33 geregistreerde openluchtzwemplekken. Ledent sluit zich daarbij aan: het gaat niet om zwembaden bouwen, het gaat om onze gezondheid, om de sociale en de ecologische meerwaarde die openluchtzwemmen heeft.
Meer info bij Pool is cool. ‘Tussen de Soep en de Feiten’ vindt plaats elk eerste dinsdag van de maand, tussen 12.15 uur en 13.30 uur, in Muntpunt.
