De webpagina van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over huisvesting opent met de vaststelling dat het in Brussel aangenaam is om te leven, maar dat het niet eenvoudig is om een woning te vinden. Soms is er een tekort aan woongelegenheid en er gelden steeds strengere milieunormen. Een Nederlandse dichter en essayist signaleerde in de jaren tachtig van de vorige eeuw andere problemen: leegstand, verwaarlozing en nalatigheid van huiseigenaars. Wie is hier aan het woord?
Brussel lijdt niet onder een gebrek aan woningen, maar onder een overschot, een surplus van dertigduizend leegstaande en gedurende één, maar meestal veel meer jaren verkrottende, verrottende, wegterende panden. Vocht kruipt omhoog uit de fundamenten, daken kalven pansgewijs af onder wind en neerslag, in raamsponningen gaapt zwarte leegte, in het aanslibsel van de dakgoten woekert de vegetatie. Op welke blinde muur las ik de graffito Bruxelles, pucelle, pas belle? Woedend ingekrast spijkerschrift. Wie zei mij dat deze stad de metamorfose van Sneeuwwitje in Frankensteins monster ondergaat? Sissende stem.
Maar ook de wél bewoonde huizen worden conform de heersende nalatigheid en minachting voor de architectuur verwaarloosd. Als het stortregent staat mijn bijkeuken blank, in alle huizen waar ik heb gewoond waren lekkages regel. Brusselse huisbazen beschikken nooit over de benodigde middelen om hun eigendom naar behoren te vrijwaren voor schimmel en verval, maar jaarlijks offreren zij wel een tot op de centiem nauwkeurige berekening van de huurprijs, waarbij je er vergif op in kunt nemen dat die volgens het hoogst toegestane percentage is geïndexeerd.
Het citaat komt uit Uitgesteld paradijs (1987) van Benno Barnard. In deze met de Geertjan Lubberhuizenprijs bekroonde bundeling vermengt hij op virtuoze wijze autobiografie, essay, verhaal en polemiek. Brussel, de stad waar hij van 1976 tot 1984 woonde, bekleedt een prominente plaats in het boek, waarin echo’s weerklinken van Jeroen Brouwers en Geert van Istendael. In het metrostation De Brouckère is een citaat van hem te lezen: Maar de stad bewoog in de palm van mijn hand. Barnard is de zoon van de onlangs gestorven dichter en predikant Guillaume van der Graft. Dit jaar werd een geplande lezing van hem over de islam verstoord door Sharia4Belgium.
