Je hebt het boek wellicht al zien liggen in de bib of boekenwinkel. Op de cover pronkt het hoofd van een Zinneke met een oranje geschilderd gezicht en een oranje outfit. Een veelzeggend beeld uit de tweejaarlijkse Zinneke Parade. De foto roept al direct het beeld van multiculturalisme op. En dat is ook het uitgangspunt van het boek: Brussel als multiculturele stad. Hans Vandecandelaere is historicus van opleiding en heeft twee jaar uitgetrokken om de immigratie in Brussel te onderzoeken. Het resultaat is een lijvig werk van 500 bladzijden dat de lezer meezuigt in een geweldige reis door de wereld. (Belinda Cloet)
Push the button
‘In Brussel. een reis door de wereld’ is onderverdeeld per continent of regio, waarbinnen telkens een aantal nationaliteiten worden uitgediept. De reis begint in Zuid-Europa, steekt dan de Middellandse Zee over om de Maghreb en vervolgens Sub-Sahara te belichten. Daarna gaat het oostwaarts naar Turkije, het Midden-Oosten en Azië. Ook de migratie uit de Sovjet-Unie, Oost-Europa en de Balkan wordt uitvoerig besproken. Ten slotte steken we de de oceaan over naar Noord- en Latijns-Amerika.
Vandecandelaere staaft het migratiepatroon met cijfers, maar gaat vooral dieper in op de context waarin een bevolkingsgroep migreert, de zogenaamde pushfactor. Vaak ligt de pushfactor bij het politieke klimaat in het land van herkomst. Bij het lezen van het boek besef je pas hoeveel invloed de wereldgeschiedenis heeft op de bevolkingssamenstelling van Brussel. Denk maar aan Franco in Spanje, de islamitische revolutie in Iran of de oorlog in ex-Joegoslavië. Maar uiteraard emigreren mensen ook uit economische motieven, op eigen initiatief of gelokt door de Belgische staat, die na de Tweede Wereldoorlog werkhanden nodig had in de mijnbouw. Tevens speelt de lokroep van een goede opleiding een belangrijke rol. Maar niet altijd blijven de buitenlandse studenten “plakken”. Zo stimuleren de Chinese autoriteiten hun studenten om in het buitenland te studeren, maar ze doen er alles aan om hun uitgezwermde “potentials” na die opleiding terug te lokken naar het thuisland.
Verenigingen en individuen met een verhaal
De auteur schetst waar de nieuwe Brusselaars zich kwamen vestigen en waarheen ze eventueel later weer uitwaaierden. Ook het verenigingsleven van de verschillende bevolkingsgroepen komt aan bod. Zo zijn bijvoorbeeld Turken beter georganiseerd in het verenigingsleven dan Marokkanen en kan algemeen gesteld worden dat hoger opgeleide immigranten een beperktere of meer teruggeplooide vorm van verenigingsleven kennen. Bij bevolkingsgroepen die hun land uit politieke overwegingen ontvluchtten, zijn heel wat socio-culturele organisaties in Brussel gepolitiseerd. Een frappant voorbeeld is de versplintering van de Spaanse organisaties in regionale verenigingen na de val van Franco.
Vandecandelaere laat regelmatig individuele migranten aan het woord. Op die manier krijgt het migratieverhaal van een bevolkingsgroep een gezicht. Wel heb ik het gevoel dat vooral de hoger opgeleiden of de personen “die het gemaakt hebben” hun persoonlijk relaas schetsen. Arme immigranten met een banale job of helemaal geen job krijgen veel minder aandacht.
Op zoek naar een beter leven
Het boek is gekruid met ontelbare interessante weetjes. De lezer komt bijvoorbeeld te weten hoe je een Turks van een Marokkaans meisje kunt onderscheiden aan de hand van hun hoofddoek. Ook leer je dat er naast Hollywood en Bollywood, zoiets bestaat als Nollywood.
De schrijver wijst meermaals op de heterogeniteit binnen een bepaalde nationaliteit. Die verscheidenheid kan geografisch bepaald zijn, volgens de regio waarvan de groep afkomstig is, maar kan ook te maken hebben met het tijdstip en de pushfactor van de emigratie en met het opleidingsniveau van de migranten.
Na het lezen van het boek besef je voor de zoveelste keer hoe ongelooflijk divers Brussel wel is. Het boek geeft inzicht in de samenstelling van de Brusselse bevolking, waarbij elke bevolkingsgroep een boek op zich zou kunnen vullen. Maar het is ook een verhaal van mensen. Mensen die op zoek zijn gegaan naar een beter leven.
Bij je volgende bezoek aan de boekenwinkel of bib hoef je niet meer te weerstaan aan de warme ogen van het oranje Zinneke. Neem het exemplaar gewoon mee: het kan je alleen maar verrijken. In Brussel. een reis door de wereld is in 2012 verschenen bij EPO en kost 29,50 euro.
