Afgelopen zondag 17u, de inkomhal van de schouwburg van het NTGent. Mensen druppelen binnen. Aan het Gentse stadscentrum is het niet te zien dat dreigingsniveau 3 heerst in België. Toch houdt het mensen bezig. Niet iedereen tracht enkel opheldering en verklaringen te vinden in de stroom van media-aandacht en de eigen kleine wereld. Al de hele dag worden op meer dan tien locaties over heel Vlaanderen verspreid wakes gehouden om samen te reflecteren over de tragische gebeurtenissen die Parijs troffen en andere brandhaarden in de wereld. Ook hier in Gent is men ingegaan op de oproep van het burgerplatform Hart boven Hard, zij het dat de wake doorgaat in de knusse beslotenheid van een theaterzaal. Van politieaanwezigheid is er geen sprake. Enkele vrouwelijke zaalwachters helpen mensen verder, waar nodig.
foto: Geertje Franssen
De parterre raakt gevuld en ook op de balkons dagen geïnteresseerden op. Anderhalf uur zullen actoren uit de wereld van cultuur, jeugdwerk en de socio-politiek de aanwezigen deelgenoot maken van hun eigen inzichten over en betrachtingen en gevoelens bij de wijzigende maatschappelijke realiteit. Wie aan bod komt, zoekt in het discours de diepte op. Meningen zijn uitgesproken en vanuit persoonlijke invalshoeken gefundeerd. De stroom van mediaberichten lijkt voor even ver weg.
Sprekers wikken hun woorden, muzikanten brengen hun werk met een aandoenlijke doorleefdheid en, net als anderen, zoekt een vredesactivist het bredere perspectief. Politieke platitudes moeten eraan geloven. Provincialisme moet het afleggen tegen vaststellingen die de dwingende actualiteit, een kortzichtig wij-zijdenken en een Westers superioriteitsdenken overstijgen. Afwezigen brengen hun videoboodschap geprojecteerd op een gitzwart doek dat de theaterscène verbergt. Een Gents kunstenaar verontschuldigt zich uitgebreid uit naam van wie hij maar kan betrekken bij zijn verbaal statement. Actrices zoeken zonder veel mimiek of gestes naar verklaringen. Jeugdwerkers, mensen die weten waarover ze spreken, getuigen over waar ze in volkse wijken aan werken. Inspirerende woorden zijn het, voor wie gevoelens van machteloosheid kwijt wil. De betogen worden door de toeschouwers aandachtig en uiterlijk onbewogen gevolgd. Tussendoor wordt hartelijk geapplaudisseerd. Een enkele vrouw krijgt de tranen in de ogen.
Twee van de wakes die door Hart boven Hart zijn opgezet konden niet doorgaan. Het is geen toeval dat ook deze in Brussel erbij is. Gelukkig waren er hier in Gent twee sprekers met een band met Brussel aanwezig.
foto: Geertje Franssen
Damien Chardonnet-Darmaillacq, een docent van de Brusselse afdeling van de gerenommeerde Franse acteursopleiding Cours Florent, mocht na een inleidend gedeelte als eerste uit eigen ervaring het woord nemen. De man is van Franse afkomst en was, toen de aanslagen een aanvang namen, op weg naar Parijs. Hij beschrijft hoe hij na enige twijfel er toch voor koos om door te reizen om familie en vrienden te bezoeken. Op een meer algemene wijze gaat hij in om oorzaken van wat er is gebeurd. Hij doet dit in het Nederlands, een taal die niet zijn moedertaal is. Hij wordt erin bijgestaan door een Nederlandstalige vrouw.
foto: Geertje Franssen
Bie Vancraeynest, coördinatrice van jeugdhuis Chicago, was de tweede spreker die uit Brussel kwam. Het jeugdhuis Chicago bevindt zich in Brussel Stad en bereikt een doorsnee van jongeren uit volksbuurten. Ze spreekt gedreven, noemt de dingen bij hun naam en ook zij doet dit uit eigen ervaring. Ze houdt een pleidooi voor integratie en tegen vooroordelen en demonstreert hoe jongeren uit het jeugdhuis vaak benaderd worden met een voorval dat zich de afgelopen week afspeelde. Iemand van de internationale pers interviewde haar en vroeg haar, toen een van de jongeren van Maghrebijnse origine langskwam, of ook deze geradicaliseerd was en of ze, nu duidelijk was dat dit niet het geval was, hem kon vragen hoe dit wel kwam. De journalist(e) was er al van uitgegaan dat de jongere wel geradicaliseerd was.
Samenkomen met gelijkgestemden haalt het lont uit een kruitvat van angst en onzekerheid, angst en onzekerheid die kunnen leiden tot onbegrip, uitsluiting en egoïsme. Luisteren naar mensen die in crisissituaties terechtkomen of die moeten leven en werken in een buurt of stad waar gewoon leven niet meer zo voor de hand ligt en waar achterstelling en onbegrip veld winnen, brengt je aan het denken. Als je daarbij nog gestimuleerd wordt je eigen standpunten in vraag te stellen, voel je dat er ten goede nog veel mogelijk is. Overheden hebben een taak als het om het garanderen van veiligheid gaat. Burgerinitiatieven hebben de taak om kritisch te blijven wanneer overheden optreden in naam van de bevolking. Door aanwezig te zijn op de wakes van zondag hebben velen hun kritische ingesteldheid getoond.
Wat op zondag wel kon in Gent en andere steden en gemeenten, kon niet in Brussel. Laten we hopen dat het morgen of volgende week ook weer in Brussel kan.
