Het is jammer dat er in Brussel geen enkele (cultuur)agenda bestaat die meer dan een vijfde van de dingen opsomt die er in de stad gebeuren. Maar als je een beetje zoekt, kun je als nieuwsgierige mens bijna de klok rond naar voordrachten luisteren en conferenties bezoeken. Meestal gratis of voor een heel kleine bijdrage. Over uiteenlopende thema’s, onder meer over Brussel. Hier duik ik in mijn notities van de voorbije maanden op zoek naar informatie, ideeën en stellingen.
28 – 30.1.16 – CHSG ULB: Penser l’Emancipation. Gratis.
Martin Vander Elst (UCL) sprak over “la violence de l’image impérialiste” en over de verbouwingen die aan de gang zijn in het Afrikamuseum van Tervuren. Hij vertelt ons dat de ontkolonialisering van het museum helemaal de foute richting opgaat. Niks kritische kijk op de koloniale geschiedenis, geen woord over de miljoenen doden. Het museum is al meerdere keren omgebouwd. Vander Elst kan de hele geschiedenis van onze omgang met Afrika en de kolonialisering ervan vertellen aan de hand van twee samenhorende standbeeldjes.
Ze tonen een lokale koning en zijn vrouw. Hun oorspronkelijke gebruik was ritueel. Toen kwamen de mannen van Leopold II. Ze slachtten het hele volk af, namen de standbeeldjes én de schedel van de afgebeelde koning mee. Eens in Brussel worden ze samen tentoongesteld als oorlogsbuit. Later als nationale trofeeën, dan (zonder de schedel erbij, die men vanaf 1964 niet meer durft tentoon te stellen) als etnografische objecten, om nog later etnografische kunstobjecten te worden en nog later kunstobjecten. De tentoonstelling van zulke objecten als kunst laat hun verkoopwaarde stijgen, waardoor de verkoop van soortgelijke objecten uit Congo aangezwengeld werd. Ze zijn dus eindelijk investeringsobjecten.
Dit verhaal zou de rode draad kunnen zijn van een zaal in het nieuwe museum over hoe mensenverachtend wij Europeanen met Afrika omgegaan zijn en nog omgaan, hoe de buit van een bloedbad 100 jaar geleden vandaag de kunstmarkt opleukt. Maar volgens Vander Elst zullen zulke verhalen voor altijd deel van het “onzichtbare Afrikamuseum” uitmaken, nooit van het zichtbare.
