Vandaag is het World Vegetarian Day. Reden genoeg om het vegetarische aanbod in Brussel onder de loep te nemen. Plantaardig voedsel laat florissante groeicijfers optekenen. Of je nu vegetariër, veganist, flexitariër of omnivoor bent, het aanbod groeit. Al blijven overrompelende scènes zoals in Berlijn voorlopig uit. Toen de hippe veganistische snackbar Dandy Dinner in de opkomende wijk Neukölln opende en trakteerde op gratis veggieburgers, ontstond er zo’n stormloop dat de politie moest ingrijpen.
Katrien Vriens, een 39-jarige lerares in het Brusselse volwassenenonderwijs, heeft twintig jaar geleden afscheid genomen van vlees en vis. Ze vond vlees nooit lekker en haar opvoeding wakkerde haar bewustzijn aan. “Mijn papa was veel bezig met ecologisch tuinieren en de derde wereld. Mijn mama volgde lessen natuurvoeding en kwam soms met rare ayurvedische en macrobiotische theorieën af. Ik begon vegetarisch te eten, nadat ik gelezen had dat tien bussels graan genoeg voedsel opleverden voor één koe of voor tien mensen. Mijn zussen en ouders zetten dezelfde stap.”
De overstap naar veganisme maakte ze niet. “Het is consequenter in de principes, maar ingewikkelder in de praktijk. Ik ga graag uit eten en dan is het vegan aanbod heel beperkt. Vrienden weten niet wat ze moeten klaarmaken voor je. Ook de verborgen zuivel vermijden, bijvoorbeeld in koekjes en bladerdeeg, lijkt me lastig.” Ze wordt intussen wel al gevraagd om vegetarische hapjes voor feestjes klaar te maken en droomt stiekem van een eigen zaak.
Falafel, tofu en curry’s
De tijd is voorbij dat een vegetariër in een Brussels restaurant op zijn honger blijft zitten of genoegen moet nemen met een omelet, een koude schotel of het hoofdgerecht, maar dan zonder vlees of vis. De heilige drievuldigheid op het bord in de oer-Belgische brasserie – vlees, aardappelen en groenten – maakt meer en meer plaats voor veggievriendelijke wok- en pastagerechten, ovenschotels, tapas, stoofpotjes en groentetaarten.
Het succes van exotische keukens helpt daarbij. In Azië is het eiwitrijke sojaproduct tofu een heel gewoon ingrediënt. Een groot aantal hindoes eet geen vlees. Veel Indiase gerechten zoals curry’s zijn daarom vegetarisch. Humus en falafel, twee gerechten op basis van kikkererwten, komen uit het Midden-Oosten. Peulvruchten en groenten zijn een onmisbaar bestanddeel van mediterrane schotels.
IJs zonder koe
Elsene heeft in de vegetarische restaurantscene enkele vaste waarden zoals het Tibetaanse buffet bij Dolma en de Indiase curry’s van Shanti. Vriens gaat graag eten in het Libanese eethuisje Al Jannah in de Blaesstraat en in sushibar Makisu in de Vlaamsesteenweg: “Eindelijk sushi met meer opties dan een rolletje met komkommer of avocado.” De trend naar een lichte, gezonde keuken met lokale biologische producten laat nieuwe initiatieven ontstaan zoals Chyl, wat staat voor ‘change your lifestyle, cherish your life’. Zeker de helft van het aanbod is er vegetarisch. Moonfood biedt zogenaamd levend voedsel aan, waarbij alle gebruikte ingrediënten onder 46°C gegaard worden. Dierlijke producten zijn taboe, net als geraffineerde suikers, transvetten, lactose en gluten.
De vegetarische foodtruck Loving Hut Express van Tino Don Porto Carero staat drie dagen per week op verschillende plaatsen in Brussel. Ook zoetekauwen komen aan hun trekken bij een ijskar die de hoofdstad geregeld aandoet. IcyV – met de V van veganistisch – verkoopt plantaardig ijs op basis van soja- en rijstmelk. Tanja Pattyn uit Wemmel was opvoedster, maar besloot haar carrière een nieuwe wending te geven. “Het was een zot ideetje om ermee te starten. Ik sta sinds kort op veganistische en mainstreamevents en doe ook privéfeesten.” Ze eet zelf sinds een jaar of drie geen dierlijke producten meer omdat ze geeft om dierenwelzijn en het leefmilieu. “De planeet gaat kapot aan de vlees- en zuivelindustrie”, zegt ze. Omdat zelf ijs maken moeilijker was dan gedacht, haalt ze haar voorraad bij de natuurwinkel van Rotselaar. Ze bedient ook klanten die uit nieuwsgierigheid willen proeven en de groeiende groep van mensen met een voedingsintolerantie.
De vegetarische supermarkt
Ook in winkels vind je meer en meer vleesvervangers en plantaardige producten. Biowinkels en exotische winkels bieden al jaren een ruim assortiment aan, maar ook de supermarkt en zelfs de discounter blijven niet achter. Al blijft er genoeg ruimte voor verbetering. In Berlijn opende in 2011 de eerste veganistische supermarkt Veganz. Intussen telt de keten tien eigen filialen in steden in Duitsland, Oostenrijk en Tsjechië. De klanten kunnen er kiezen tussen 4.500 producten. Bovendien verkopen supermarkt- en drogisterieketens zoals Edeka, Metro en dm, alomtegenwoordig in de Duitstalige wereld, een ruime selectie van Veganz-producten. Op aanvraag zegt de Berlijnse keten dat hij zijn internationale expansie wil voortzetten zonder verdere details te verklappen.
Twee veganistische winkels zagen in het voorjaar van 2015 het licht in Brussel. Vegasme in Elsene is het geesteskind van Natacha Legrand, een oud-studente Politieke Wetenschappen aan de ULB. “De naam van de winkel is een woordspeling van vegan en orgasme. Ik wil de clichés doorbreken en duidelijk maken dat je als veganist plezier kunt hebben en heerlijk kunt eten.” Het assortiment – van voeding tot cosmetica – is gegarandeerd zonder dierlijke producten. Ook de wijn: “Velen weten het niet, maar men gebruikt albumine van ei of varkensgelatine om de wijn te klaren.” Veg’Anne in de Rogierlaan in Schaarbeek – geen evidente buurt voor een duurzame voedingswinkel – moest afgelopen maand alweer de deuren sluiten. De eigenares wenst geen commentaar te geven.
Geen schaamlapje
Vegetarisme is het idealisme ontgroeid en is een veelbelovend businessmodel geworden. Dat bleek uit het community event van de vereniging Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA), dat dit voorjaar in Brussel plaatsvond. Jonge, gedreven ondernemers, zoals van het Gentse digitaal platform Vedge, verkopen kazen op basis van cashewnoten, seitanworsten en -burgers en vegan bakmixen. Ook de Nederlander Jaap Korteweg tekende present. Hij vervelde van veeteler tot de zaakvoerder van de Vegetarische Slager en veroverde met zijn vlees- en visvervangers een groot publiek. “Ik heb geen cent gestopt in marktonderzoek. We hebben een markt gecreëerd met producten die overtuigen door hun kwaliteit en smaak. We spreken ook vleeseters aan.”
Het is duidelijk: de markt voor plantaardige producten boomt. Niet omdat iedereen vegetariër of veganist wordt, maar heel wat mensen bewust minder vlees eten, of het nu om gezondheidsoverwegingen is of omdat ze hun ecologische voetafdruk willen verkleinen. Het succes van Donderdag Veggiedag en de alternatieve vastenactie Dagen Zonder Vlees spreekt voor zich. De flexitariër, die een of meerdere dagen per week geen vlees eet, maakt opgang.
Paul Florizoone van Greenway, de vegetarische restaurantketen die ook in Brussel Zuid een filiaal opende, zei in Trends dat we ons op een kantelpunt bevinden. “Vegetarisch eten wordt niet meer gezien als iets alternatiefs. Alle lagen van de bevolking en alle leeftijdsklassen staan nu open voor af en toe een dag zonder vlees. De kritische massa is groot genoeg, waardoor de mentaliteit verandert.”
Als in de zomer in het park van Vorst Alice Billiet en Arnaud Binguoni een bar met vegetarische keuken openen, schuift ook menige omnivoor aan voor een portie tapas. De ‘plantbased’ burger, pasta of tortilla is geen schaamlapje meer, maar een valabel alternatief voor de kiekenfretter.
Brusselse adresjes:
- Al Jannah, Blaesstraat 59, 1000 Brussel
- Chyl, Belle-Vuestraat 62, 1000 Brussel
- Dolma, Elsensesteenweg 329, 1050 Elsene
- Greenway, Brussel Zuid, 1060 Sint-Gillis
- IcyV, op onregelmatige tijdstippen in Brussel, bv. 4 oktober op Sint-Katelijneplein
- La Guinguette du parc de Forest, Villalaan, 1190 Vorst
- Loving Hut Expres, maandag in de Keizerinlaan, dinsdag in de Locquenghienstraat en woensdag aan place Rey in de Europese wijk
- Makisu, Vlaamsesteenweg 6, 1000 Brussel en Baljuwstraat 5, 1050 Brussel
- Moonfood, Koloniënstraat 58, 1000 Brussel
- Shanti, Adolphe Buyllaan 68, 1050 Elsene
- Vegasme, Waterloosesteenweg 367, 1050 Elsene
