Na Tate Liverpool is de tentoonstelling over de Franse kunstenaar Yves Klein momenteel te gast in Bozar in Brussel. U hebt waarschijnlijk al gehoord van Yves Klein als de kunstenaar die geobsedeerd is door de kleur blauw. Maar dat is slechts een deel van het verhaal.
Bij het betreden van de expositieruimte is het eerste wat je ziet een grote zwart-witfoto van de kunstenaar die uit het raam springt aan de straatkant. Het heet ‘Leap in the Void’. Het venster is op de tweede verdieping, zodat het lijkt alsof hij meteen op de grond zal vallen. Het beeld gaat niet over de zwaartekracht of over de vraag of hij echt gesprongen is of niet. Het is veel interessanter om te kijken naar de reden voor deze sprong in de leegte. Waarom springt hij? En waar springt hij naartoe?
Klein werd geboren in 1928 en groeide op in een artistieke familie. Hij was gepassioneerd door judo en was nog niet van plan om zelf kunstenaar te worden. Tijdens een judotraining in Japan kwam hij in contact met de oosterse filosofie en het immateriële. Op een dag lag hij op de grond te kijken naar de hemel. In zijn gedachten ondertekende hij de hemel met zijn eigen naam en noemde het zijn eerste echte kunstwerk, ook al was het meer een concept dan een materieel object. Het universum werd een belangrijk thema in zijn latere carrière.
Ultramarijnblauw
Klein was nogal een spirituele persoon, maar meer op een humanistische dan een religieuze manier. Toen hij begon met het maken van monochrome schilderijen in de jaren vijftig werd hij veelal genegeerd en verkeerd begrepen. Sommige critici zagen hem niet als kunstenaar, omdat hij hele doeken maakte met slechts één kleur. Ze hadden ook kritiek op de manier waarop hij de verf aanbracht, met een verfroller in plaats van een borstel. Hij was echter een perfectionist en hij werkte hard aan zijn monochromen. Als je goed kijkt, zie je dat ze allemaal verschillend zijn.
Ultramarijnblauw werd zijn favoriete kleur omdat het zowel de zee als de lucht suggereert Hij placht te zeggen: “Blauw heeft geen dimensies. Het valt buiten de dimensies.” Hij heeft zelfs de kleur ‘International Klein Blue’ (IKB) gepatenteerd. Met deze kleur probeerde hij wat hij noemde ‘de leegte’ te creëren. Je moet het niet zien als het grote niets, want je kunt iets voelen als je ervoor staat. Ik denk niet dat hij probeerde om een religieuze ervaring voor het publiek te creëren zoals Rothko probeerde, maar hij wilde wel een gevoel oproepen van het oneindige, van vrijheid.
Antropometrieën
Schilderen was niet de enige manier om zich uit te drukken door kunst. Hij gebruikte ook vuur, water, afval, goud, sponzen die je op het strand kunt vinden en het menselijke lichaam.
In de loop der jaren begon hij meer en meer te performen en in dialoog te gaan met het publiek. Niet onomstreden waren zijn ‘antropometrieën’, waarvoor hij naakte met blauwe verf overspoten meisjes over het doek liet rollen. Hij trad op als regisseur en de vrouwen deden wat hij vroeg hen te doen. Ik denk dat zijn meest radicale kunstwerk het ‘Monotone Silence Symphony’ was, dat hij in 1949 creëerde. Tijdens een performance liet hij een orkest een muziekakkoord gedurende 20 minuten spelen, gevolgd door 20 minuten van volledige stilte, lang voordat John Cage zijn 4’33” componeerde.
Helaas stierf Klein al op 34-jarige leeftijd na een reeks hartaanvallen, voordat de kunstwereld hem het respect betuigde dat hij verdiende.
Yves Klein. Theater van de leegte loopt nog tot 20 augustus in Bozar. De toegang bedraagt 16 euro.
Deze bijdrage verscheen eerst op de website van Komalibxl. De vertaling is van BrusselBlogt.
