De Living is een voorstelling zonder woorden waarin een vrouw uit het leven stapt. Luguber, maar intrigerend. De Brusselse tweelingzussen Nathalie en Doris Bokongo Nkumu spelen de hoofdrollen in het stuk, dat dit weekend te zien is in Théâtre National.
De jonge Berlijnse theatermaker Ersan Mondtag is een van de grootste talenten van het Duitse theater. Dat bevestigt hij met De Living, dat hij creëerde voor NTGent en Kunstenfestivaldesarts. Paradoxaal genoeg gaat het stuk over de dood.
Een vrouw zit verslagen aan tafel en drinkt whisky. Daarna leunt ze tegen de muur, met haar handen voor haar gezicht. Een laatste keer kijkt ze nog in de spiegel. Tot ze naar de gasoven stapt en haar hoofd erin stopt, in navolging van dichteres Sylvia Plath. Een dramatisch tafereel in een eenzame huiskamer. Maar dan wordt de tijd teruggespoeld en warmt ze soep op, terwijl er in de identieke kamer ernaast zich een soortgelijke handeling ontspint met een dubbelgangster.
Het stuk weet met weinig middelen veel impact te creëren. Er wordt niet in gesproken en over de achtergrond van de personages krijgen we geen informatie. De actrices eisen met hun secure spel de aandacht op, geholpen door een sublieme belichting. Slim ingezette geluiden en geuren – de radio die aangezet wordt, de soep die opstaat – versterken de beleving.
De sfeer is mysterieus en onheilspellend. Het stuk werpt raadsels op. Op de tafel ligt een brief. Een afscheidsbrief van de vrouw of een brief met slecht nieuws die de wanhoopsdaad mee verklaart? Aan de muur hangt een portret van Leopold II. Een symbool van maatschappelijke onderdrukking en machtsstructuren, waaronder een zwarte vrouw lijdt? Een scène op het einde toont hoe ze de loszittende baard van de koning afrukt. Een teken van verzet en heropstanding?
Het stuk toont enerzijds de stuitende banaliteit van zelfmoord. In België vonden er in 2016 dagelijks vijf zelfdodingen plaats. Tragische gebeurtenissen die vaak een verwoestend effect hebben op hele gezinnen en vriendenkringen. Anderzijds toont het stuk ook de wil om de onomkeerbare daad ongedaan te maken en terug te gaan in de tijd. Iets waarmee nabestaanden worstelen. Dat de taal wegvalt, zou je kunnen interpreteren als de woorden die tekortschieten bij een menselijk drama.
Eenvoudig, krachtig, bij momenten brutaal, maar toch ook sereen. De Living is een ijzersterke voorstelling die nazindert.
De Living is nog te zien op vrijdag 24 en zaterdag 25 mei in Théâtre National naar aanleiding van Kunstenfestivaldesarts.
Wie vragen heeft over zelfdoding, kan terecht op het gratis nummer 1813 en www.zelfmoord1813.be.
