De nieuwe tentoonstelling in het Huis van de Europese geschiedenis stelt de poster en de affiche tentoon. Posters waren tot het midden van de negentiende eeuw vooral officiële mededelingen “die prominent op muren werden gepresenteerd. Burgers verzamelden zich rond deze posters om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws”, zo leest een zaaltekst.
Ook naar het einde van de eeuw toe bestond het medium enkel in de culturele sfeer of voor reclame – getuige de bloei tijdens de Belle Epoque met meesters als Mucha (Tsjechië), Privat-Livemont (België) of Toulouse-Lautrec (Frankrijk), maar dat veranderde in de Eerste Wereldoorlog, toen massaal politieke propaganda werd verspreid. “Join the army”, de wijsvinger van het Britse leger die recht naar je geweten wees, was de koploper.
Deze boodschappen van strijd zouden de affiche voorgoed in het collectieve geheugen verankeren als plakbeelden voor indoctrinerend nieuws allerhande, maar na de tweede grote oorlog veranderde het geweer van schouder en groeide er een grenzeloos arsenaal aan reclamedrukwerk. Reizen, ontspannen, luxe, roken, auto’s, etc. lokten de mensen aan.
Ook vandaag begrijpen “merken” nog steeds dat “gezien worden”, al is het via onbewuste opname, van doorslaggevend belang is. De recente afwezigheid van Coca-Cola op De Brouckère doet vast knarsentanden en hoofdschudden op de hoofdkwartieren van de frisdrankgigant.
Onbewust is de tentoonstelling Europese propaganda voor het Westen. Langs het traject krijg je eerst al enkele keren de boodschap mee dat het leven achter het IJzeren Gordijn moeilijker was dan in West-Europa: “er golden regels die reizen sterk belemmerden”.
Iedereen heeft dat op school meegekregen: het Oostblok, dat was miserie. Vrijheidsbelemmering. Onderdrukking. Mensen die het regime trachtten te ontvluchten. De boodschap was wel zeer zwart-wit.
Hoewel de expo ons wijst op het gevaar van propaganda via de poster, eindigt ze zelf met drie affiches die de oorlog in Oekraïne als onderwerp hebben en een eenzijdig beeld meegeven van de huidige conflictsituatie. De eerste van de drie toont de kop van Vladimir Putin helemaal onderaan een woordenpiramide, die zegt dat de intelligentie (of het gebrek eraan) van één enkele man de hele wereld kan bedreigen. Alle schuld wordt met andere woorden bij één individu gelegd (uit dat voormalige Oostblok). Zonde dat deze these zonder commentaar geafficheerd wordt.
https://historia-europa.ep.eu/nl/als-muren-spreken
Nog tot november. Gratis toegang.
