De KVS en de VUB presenteerden deze week aan het begin van het academiejaar de zesde editie van Mindblowers, een avond vol performances op het kruispunt van wetenschap en kunst. Het centrale thema was liefde, want wetenschappers worden vaak gedreven door de ‘amor mundi’, ze willen van de wereld een betere plaats maken. Het werd een mooi eerbetoon aan de te vroeg gestorven ererector Caroline Pauwels. Liliane Saint-Pierre zorgde met haar Eurosong-hit ‘Soldiers of Love’ voor een opmerkelijk orgelpunt.
In zijn inleiding had de huidige VUB-rector Jan Danckaert het in de geest van zijn voorganger over possibilisme: uitgaan van wat mogelijk is om de wereld te verbeteren. Onderzoekers vinden vaak waar ze niet naar op zoek zijn. Serendipiteit is de naam daarvoor. Dat vereist niet alleen de juiste omstandigheden, maar ook een open, ontvankelijke geest, verduidelijkte de rector. Dichteres Lisette Ma Neza noemde net dat een wezenlijk kenmerk van Caroline Pauwels: haar vermogen tot eindeloze verwondering.
Een groot gevoel van verwondering leverde de eerste wetenschappelijke voordracht niet meteen op. Bewegings- en sportwetenschapper Tom Deliens presenteerde bekende inzichten over het belang van een gezonde levensstijl, voor lichaam en geest. Een gezond voedingspatroon, met voldoende groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en noten, draagt daar sterk toe bij. Maar het gaat niet alleen om wat je eet: je wordt gelukkiger als je bewust geniet en de sociale dimensie van samen eten omarmt. Lichaamsbeweging is eveneens belangrijk. Vermijd ook een sedentaire levensstijl door minder te zitten en te liggen. Waarna Deliens zijn enthousiasmerende betoog afsloot met een charmant pleidooi om elke spreker een staande ovatie te geven.
Die staande ovatie verdiende professor architectuur Lars De Laet vast en zeker. Hij overtuigde het publiek van het belang van bruggen, die niet voor niets in de administratieve taal als kunstwerken beschouwd worden. Bruggen kunnen levens veranderen en redden. Zeker in afgelegen, kwetsbare gebieden kunnen ze mensen toegang verlenen tot gezondheidszorg, onderwijs en arbeidsmarkt. Ze kunnen gemeenschappen verbinden: de Stari Most in Mostar slaat letterlijk de brug tussen christenen en moslims in Bosnië-Herzegovina. Bruggen creëren ook identiteit. Steden als Venetië en San Francisco zijn niet denkbaar zonder hun bruggen. Het is ook een wonder van techniek, wat De Laet demonstreerde door op een zelfgebouwde constructie te gaan staan.
Journaliste Tine Hens bracht dan weer een poëtische ode aan de schoonheid van gletsjers en gloeiwormen, grote en kleine natuurwonderen die bedreigd zijn door de klimaatverandering. Haar grootvader was apotheker en maakte medicijnen op basis van mysterieuze ingrediënten: boerenwormkruid, ijzerkruid, valeriaan, moerasspirea. De man wist dat hij het eeuwige leven niet had. Momenteel verdwijnen soorten massaal in de zesde uitstervingsgolf, ook soorten die we nog niet ontdekt hebben. Dat is een groot verlies, en niet alleen omdat de biodiversiteit in het gedrang komt en ecosystemen bedreigd worden. Het is ook een bron van schoonheid die teloorgaat. “We rouwen om de merels die niet meer zingen.” Hens deed een oproep om te koesteren wat er nog is en vroeg om te ruiken en te voelen aan de kastanjes en de algen die ze meegebracht had.
De VUB een oase van vrijzinnigheid? De Gentse progressieve imam Khalid Benhaddou, tevens opdrachthouder Diversiteit en Inclusie aan de UGent, kreeg het woord en hield een vurig pleidooi voor naastenliefde. Onze snel veranderende, onzekere, complexe en dubbelzinnige tijd roept angst en nostalgie op. Polarisatie neemt hand over hand toe. Benhaddou ziet in religie soelaas, omdat ze een leverancier van sociale normen is en kan bijdragen tot empathie en cohesie. Voorwaarde is wel dat ze zichzelf heruitvindt, weg van uiterlijkheden en excessen en in overeenstemming met de moderne rechtsstaat en democratische samenleving. Laat ons elkaar met onze vlammetjes aansteken in plaats van te klagen over de duisternis, parafraseerde de imam de Chinese filosoof Lao Tse.
Sociologe An Jacobs bracht een ongewoon attribuut mee: een verweerde sekspop genaamd Camilla. Tijdens de coronacrisis bleef ze te lang in een warm kantoor liggen, waardoor zelfs haar hoofd loskwam. Inferieur materialengebruik, oordeelde een collega-ingenieur streng. Hoe het ook zij, Wauters ziet in een pop of robot een mogelijke oplossing voor mensen die in de maatschappij seksualiteit niet kunnen beleven zoals ze willen. Ook met een object kun je een stabiele relatie opbouwen. We lijken vandaag bijvoorbeeld wel vergroeid met onze smartphone. Menselijke liefde is sowieso complex.
Was er ook kunst te beleven? Ja zeker, Kim en Anyuta Wiazemsky Snauwaert getuigden op een grappige, hartverwarmende wijze over hun huwelijk als een gezamenlijk kunstproject. Bahar Temiz en Charo Calvo brachten een oogstrelende dansperformance. Liliane Saint-Pierre mocht afsluiten. Er was aanvankelijk reden tot gemonkel over de grande dame uit Diest: we hoorden geregeld karamellenverzen debiteren, begeleid door een amateuristische diashow met passende archieffoto’s. Maar haar band speelde voortreffelijk en de zangeres liet zich kennen als een authentieke en gepassioneerde artieste, die naast eigen songs ook geslaagde covers bracht van haar vroegere mentor Claude François en Annie Lennox. In haar bindteksten vocht ze een robbertje uit met Michael De Cock, die haar te lang had laten wachten en te veel als een fossiel had afgeschilderd. Ze stelde zich ook kwetsbaar op door de dood van haar man in herinnering te brengen. De enige mogelijke afsluiter, het onweerstaanbare ‘Soldiers of Love’, liet iedereen van z’n stoel komen.
Caroline Pauwels zou van de avond genoten hebben, des te meer omdat in de pauze de toeschouwers vergast werden op een heerlijke gezamenlijke maaltijd, met producten van restaurant Henri, slagerij Dierendonck en chocolatier Frederic Blondeel. Voedsel voor lichaam en geest, met liefde geserveerd.
