Ik beken: waarom mensen graag schrijvers aan het woord horen, in plaats van hun boeken te lezen, blijft me een raadsel. Maar toch. Wanneer Passa Porta weer eens zijn tweejaarlijks festival aankondigt, ben ik er als de kippen bij om een weekendticket te kopen.
Stelregel voor mijn persoonlijk parcours? Geen overdosis, geen schrijvers van wie ik het werk al ken, en geen sterren. Enfin, bijna niet.
Muntpunt, 25/03, 13.30 u: Verzonnen oorden
Het is wat met die dichters. Ook hier lijken ze alleen maar met zichzelf bezig te zijn. Ja, het gaat over dystopieën en utopieën en een plaats in de wereld. Er wordt gewaarschuwd voor van alles en nog wat, maar toch vooral veel geworsteld. Met de werkelijkheid, met de taal die zich niet lijkt te willen schikken.
Het is wachten tot er een strand langs komt, een einde van een wereld wat niet helemaal verzonnen lijkt, met daarop een hut en daarin weer een paar naakte lichamen, voor ik aansluiting vind.
Ik luister en besef: een dichter ben ik niet, en noteer twee alternatieve titels voor mijn roman in wording. Die borrelden op.
Ateliers van De Munt, 25/3, 15 u: Eleanor Catton
Angstzweet stinkt. Toch dat van de man van Eleanor Catton. Ze vertelt het ons als illustratie van wat existentiële, politieke angst met een mens kan doen. Zelf lijkt ze daar niet zo veel last van te hebben, ze zit er fris gewassen en monter bij. Het gaat dan wel slecht met de wereld (zegt links), en vroeger was alles beter (zegt rechts), maar dat mag ons niet beletten grappig en betrokken uit de hoek te komen.
Interviewer Annelies Beck roemt de scherpzinnigheid van haar boek ‘Birnam Woods’, een ingenieuze eco-thriller, waarop Eleanor zich hardop afvraagt: what is wrong with a plot?
Opgelucht verlaat ik de zaal.
MAD Brussels, 25/3, 16.30 u: Adania Shibli
Ergens in de laatste honderd jaar is het Arabisch twee woorden voor hond kwijt geraakt. Er blijven er nog vijfentwintig over, maar Adania Shibli rouwt. Die twee woorden staan ook niet in het grote Arabische woordenboek – ze spreidt haar armen zo ver als ze kan – haar favoriete boek.
Ik voel haar pijn, als kind las ik het Verschueren Groot Encyclopedisch Woordenboek van rode kaft tot rode kaft.
Het is de enige schrijver die ik dit weekend de lof van taal hoor zingen, die het niet over politiek heeft. Terwijl haar boek ‘Een klein detail’ toch een hoogst politiek onderwerp heeft.
Ik heb nog geen letter van haar gelezen, maar ik hou nu al van haar.
Ateliers van De Munt, 26/3, 13.30 u: Vladimir Sorokin
Heb je ooit drugs gebruikt? Of dat een vraag was van de interviewer aan Vladimir Sorokin, of andersom, is me niet duidelijk. Dat heb je wanneer een vertaler de twee rollen op zich moet nemen, en ikzelf al wat van mijn aandacht kwijt was geraakt (Evenepoel won ondertussen kwispelend de laatste rit van de Ronde van Catalonië).
Muntpunt, 26/3, 15 u: Maxim Osipov
Mijn Nederlandse studenten huilen niet meer wanneer ze een boek lezen, zegt Maxim Osipov. Als ze willen huilen, kijken ze naar een film. Jullie zijn ergens echt iets kwijtgeraakt.
Wat precies moet wel politiek zijn, dat is onvermijdelijk bij Russische schrijvers in ballingschap (ach, een echte ballingschap is het nu ook weer niet, ik zou terug kunnen gaan en in Moskou leven, maar ik wil het gewoon niet zolang Poetin aan de macht is), maar grote woorden over de Russische ziel wou hij daarbij niet kwijt.
Wel over de plot, die in mijn persoonlijk parcours weer helemaal tot leven lijkt te komen. Het is dat toch wat de literatuur toevoegt aan de werkelijkheid?
Ancienne Belgique, 26/3, 16.30 u: Max Porter
Dan toch een ster. En een schrijver die ik eerder al las en aan het woord hoorde.
Max Porter rapt en danst een stuk van zijn nieuwe roman op muziek van Nicolas Rombouts. U had erbij moeten zijn. Echt.
Net als bij het interview daarna, wat dankzij Ruth Joos leek op een echt gesprek, met verrassende wendingen en een Vlaamse non uit de zeventiende eeuw als rode draad.
26/3, avond
Het is niet waar, denk ik nu, wat Osipov zei over de plot. Toch niet helemaal.
Literatuur voegt zo veel meer toe aan de werkelijkheid, en ik klop vriendelijk op de schouders van het stapeltje nieuwe boeken. Ik hoef me niet af te vragen hoe een vertaler Arabisch-Engels een koe kan zien waar haar/zijn Arabisch-Franse collega een geit voor ogen kreeg.
Literatuur vermag alles.
Een dikke dankjewel aan Steven Van Ammel en de hele Passa Porta Festival ploeg voor dit – echt waar – heerlijke weekend. Binnen twee jaar mag ik – en u – weer.
Dirk Van Boxem schreef deze tekst voor zijn persoonlijke blog Bijgekleurd. In 2019 publiceerde hij de roman Morgenster. Hij is ook hoofredacteur van Aanlegplaats, een thuishaven voor blogs vol literair talent.
