Veel mensen denken dat een chronisch vermoeidheidssyndroom de huidige beschavingsziekte is. Ik denk dat het eerder de identiteitscrisis is. Omdat ik voortdurend met deze problematiek geconfronteerd ben geweest tijdens mijn gemeenschapswerk in Brussel en mijn internationale ervaringen. Hier geef ik een bloemlezing van de identiteitscrisis van de wereldburgers in Brussel.
Je ziet het bij de Rwandese of Turkse gemeenschap in Brussel. Het gaat economisch goed in het land van herkomst en de overheid beslist om de diaspora terug te halen naar het thuisland. Zodat de jeugd van vreemde origine in Brussel begint te twijfelen of haar meest succesvolle toekomst wel in Brussel of het land van origine ligt. Daardoor ontstaat een identiteitscrisis bij sommige van die jongeren.
Landen die leven van geldtransfers van de diaspora zoals Libanon, Congo en Brazilië hebben er alle belang bij om goede banden te behouden met hun diaspora in Brussel. Blijft hierdoor niet de wonde van de migratie steeds open en is er niet altijd een gevoel van ’tussen twee culturen’ te staan?
Europa
Europa is sterk in werk. Werknemers aller landen van de Europese Unie komen werken in Brussel. Je kan ze ‘expats’ noemen. Een ‘expat’ is niet altijd de goedbetaalde hooggeschoolde manager. Kijk maar naar de laaggeschoolde Oost-Europese arbeiders die naar Brussel komen om in de bouw of tuinen te werken.
Veel van hen werken in shiften van enkele dagen, weken of maanden in Brussel. Gescheiden van familie en voortdurend op de baan van her naar der. Men kan zich afvragen of deze ‘expats’ geen nood hebben aan stabiliteit? Er is toch een reden waarom wij sedentair zijn geworden?
Brussel
Het Belgische model is geen producent van een stabiele identiteiten. Ik ben een rasechte Brusselaar: ik heb Brussel, Vlaanderen en Wallonië in mij. Toch ben ik nergens thuis. In Brussel ben ik een Vlaming, in Vlaanderen iemand van de Rand en in Wallonië ben ik een Brusselaar.
Terwijl mijn familienaam al meer dan 250 jaar te vinden is in Brussel, dus ik ben eigenlijk, meer dan eender wie, een Brusselaar. Zelf al ben ik voorlopig in de Rand gedomicilieerd.
Besluit
Veel mensen die lange tijd in het buitenland blijven, zoals ik, hechten zich aan bepaalde plaatsen. Als reizen dan nog eens inhoudt dat je met mensen uit het land van bestemming omgaat en menselijke relaties met hen uitbouwt, ontstaan er spanningen in je identiteitsbeleving.
Het komt er eigenlijk op neer dat als je in contact komt met verschillende gemeenschappen of culturen, je vaak het probleem hebt dat mensen van je eigen gemeenschap je mentaliteit niet meer verstaan omdat er culturele verschillen zijn; je identiteit is verspreid over heel de wereld.
Genoeg overpeinzingen
Ik zou hierover een boek kunnen schrijven, omdat dit eigenlijk een opsomming is van al mijn identiteitsproblemen als wereldburger. Ik ben al 13 jaar ‘on the road’, maar op termijn begint zich dat te wreken en dit is eigenlijk mijn verzuchting naar identiteit en stabiliteit. Het is ook de huidige tijdsgeest dat mensen zich wat meer op hun eigen gemeenschap terugtrekken. Bij mij is dat Brussel. Hoe precair mijn situatie hier ook moge zijn, hoe tijdelijk mijn herwonnen stabiliteit ook is, ik heb er mij wel al vaker op betrapt dat ik op de golven van de geschiedenis meesurf.
Ik roep zeker niet de lezers van deze blog op om aan zelfkritiek te doen en hun identiteit te beginnen analyseren. Stoppen met reizen of migreren zou ook een slechte conclusie zijn, want de eigen identiteit in vraag stellen, is dat juist niet het doel van naar het buitenland gaan? En laten we nu eerlijk zijn, soms moet dat ook eens gebeuren.
Het is voornamelijk een probleem voor onze jeugd. Pubers die ook nog eens wereldburgers zijn, hebben een hele kluif om volwassen te worden. Natuurlijk zijn er veel socioculturele jongerenorganisaties in Brussel die daarmee rekening houden. Kinderen hebben meer dan wie ook nood aan een zekere stabiliteit.
Veel van onze huidige problemen rond diversiteit zijn een gevolg van deze identiteitscrisissen. Laten we eerlijk zijn, onze huidige politieke constellatie helpt deze jongeren niet in hun zoektocht naar identiteit.
Willemjan Vandenplas is fotograaf in Brussel. Bekijk zijn werk op: www.willemjanvandenplasphotography.com.
