Fernand Léger groeide aan het begin van de twintigste eeuw op onder de steeds groeiende invloed van machines en versnellingen in de maatschappij. Hij was de eerste schilder die die indrukken als beeldtaal in zijn kunst gebruikte. Door de uitvinding van de abstractie kreeg ook de mens zelf een plastische betekenis in zijn kunst, in plaats van een emotionele. “Dat is waarom de menselijke figuur uitdrukkingsloos is gebleven doorheen mijn volledige oeuvre”, zei Léger daarover. In Bozar loopt momenteel een overzichtstentoonstelling over zijn werk.
Deze overzichtstentoonstelling komt er 80 jaar na de grote tentoonstelling die de schilder zelf in het toenmalige Paleis voor Schone Kunsten organiseerde. Het Paleis, nu Bozar geheten, bestaat dit jaar op zijn beurt 90 jaar. De tentoonstelling komt over van Pompidou/Metz. Artistiek directeur van Bozar, Paul Dujardin, stipt het Franse kunstcentrum aan als een belangrijke partner en zegt niet te begrijpen waarom daarover soms een polemiek bestaat (zie de samenwerking met het toekomstige KANAL).
De schilder Léger past heel goed bij het huidige veelkantige Bozar, hij was een volledige pluridisciplinair. Begonnen als student in de architectuur, raakte hij aan film, fotografie, dans en het circus, een kunstvorm waar hij in het bijzonder van hield, met de cirkelvorm als terugkerend motief, en de notie van gevaar. “Ga naar het circus. Niets is zo rond als het circus. Gedaan met uw rechthoeken en uw geometrische vensters.”
Voor hem mocht kunst naar buiten komen, uit het schilderskader vallen, en via de reclameaffiches in de stad weer naar binnen, de kunstwereld in. Kunst voor allen was het ideaal, en dus zocht hij naar een beeldtaal die gemakkelijk leesbaar was. Kunst mocht overal zijn, beter, kunst ís voor hem overal te vinden. De hiërarchie valt weg tussen schone kunsten en kookpotten in een keuken tegen een witte achtergrond. Zijn kunst leest als een lofzang op het leven van de gewone mens.
Hij wil beweging en kleur in de wereld brengen, gefascineerd door dé moderne kunstvorm bij uitstek: film. In 1924 voltooit hij zijn 15 minuten durende film Ballet mécanique, de eerste film zonder scenario. Op het ritme van de montage, via slow motion en versnellingen, met close-ups en longshots en mechanische herhaalbewegingen toont hij het leven zonder verhaal
(In die zin sluit de tegelijk lopende tentoonstelling van Benoit Plateus, Schrank, hier goed bij aan. Platéus documenteert de chaos van de stad, onder meer in New York.)
De neonlichten van de stad geven hem de inspiratie om te schuiven met vorm en kleur, en in architecturale projecten, onder andere in samenwerking met Le Corbusier, is het hem te doen om het toevoegen van kleur aan de stad.
Een stad waarmee de mens één wordt, de moderne wereld een plek van contrasten. Voor Brusselaars herkenbaar genoeg. Ga nu genieten in het comfortabele Bozar.
Fernand Léger. Schoonheid alom loopt nog tot 3 juni in Bozar.
