Categorieën
BrusselBlogt.be

Philippe Vandenberg – Molenbeek – Bozar

In 2005 vertrekt een schilder-schrijver-tekenaar uit Gent, na een carrière die sinds 1982 de aandacht heeft getrokken tot in het verre buitenland. De schilderkunst beleefde in die jaren vernieuwde aandacht, en Philippe Vandenberg genoot daarvan. Uitgelopen in zijn thuisstad, komt hij aan in Brussel, kiest niet voor Sint-Gillis maar gaat wonen in de Ieperlaan en komt al wandelend bij zijn nieuwe ruime atelier aan Ribaucourt, Molenbeek.

Daar zal hij midden in de pijn snijden die de samenleving omringt, en die hij op straathoeken en in gesprekken opvangt. Sinds zowat 1989 is politiek prominent in zijn kunst in beeld gekomen. Wereldconflicten, nieuwe vormen van extremisme, verrechtsing en fundamentalisme wil hij – als burgerplicht – voorspiegelen en bestrijden. De onderhuidse spanningen die hij in microkosmos Molenbeek waarneemt, voltrekken zich ook op wereldschaal. De brand die Vandenberg 10 jaar geleden detecteerde, omsingelt de wereld vandaag.

Bozar trekt het nieuwe seizoen strijdend in onder het motto ‘kunstenaar en welzijn’. Omdat kunst  goed doet. Als je een langgerekte, sensuele verdediging van kunst wil zien, kijk dan hiernaar:

De kunst van Philippe Vandenberg doet ook goed, onder de vorm van een vinger die op een wonde gelegd wordt, soms schreeuwend, vaak confonterend, maar ook kleurrijk en transformerend. En altijd met de magisch aandoende kracht die een plastisch kunstenaar eigen is.

Het woord komt in het beeld bij Vandenberg. Hij schildert met woorden. Zijn taalspel doet aan tijdsgenoot Walter Swennen denken, maar nog meer aan Paul Van Ostaijen. Van Ostaijen die ook, op zijn beurt, tussen zijn woorden beelden toeliet. Van Ostaijen die ook een getuige was van een onrustige, gevaarlijke tijd. Zelfs kersen knalden.

“Un grand amour suffit”.

“Un homme, ça dit rien, ça peint”

“Les preuves fatiguent la vérité” (G. Braque)

Een geslaagd kunstwerk levert geen bewijzen, maar schokken, en het helpt ons om te leven.

De schilder evoceert de gruwel die kan ontstaan in een gemeente als Molenbeek wanneer de gist overloopt, maar hij bereikt effect door er humor aan toe te voegen. Hij gebruikt het hakenkruis als terugkerend symbool, en beeldt Adolf Hitlers af (“Adolf reviens”). Boven opschuivende tanks staat “Dieu ronfle”.

In een reportage-video uit 2009 (te zien op de tentoonstelling, 2009, 40′, Hans Theys; er worden trouwens atelierbezoeken ingelast met de kinderen van de kunstenaar als gidsen) in het Molenbeeks atelier zegt de kunstenaar dat hij wellicht als gelovig kan beschouwd worden, maar dan met een god die wel bestaat maar afwezig is. Hij helpt ons niet.

hakenkruis-opstelling

In een tekening kan Philippe Vandenberg alles van die goddelijke kosmos steken. De goede fee gaf hem het tekentalent (“het mooste cadeau dat de goede fee me heeft gegeven”). Met niet meer dan een wit blad en enkele elementaire hulpmiddelen zegt hij kun je alles doen. Op zijn wandelingen in Brussel hield hij een tekendagboek bij, waaruit je een selectie krijgt te zien. Hij zag de verslaafden aan Ribaucourt. Er werd in zijn atelier ingebroken. Op een tekenblad kan je zaken verwerken, noteren, op een gestileerde manier.  

“Het tekenen is het mooiste geschenk dat de goede fee mij heeft geschonken. Al de rest was niet zo fameus. Het feit dat je het complete universum, alles alles alles alles, de eeuwigheid zelfs, de kosmos, met een eenvoudig potlood en een stukje papier kan condenseren op een klein vlak vind ik echt beautiful. Ja, ik kan het niet anders zeggen. Het is fascinerend dat je gewoon kan gaan zitten, langs de weg, op de trein of in je atelier, en dan iets doen waar iets uit kan komen. Soms komt er een tekst uit, soms een tafereel, soms een kruisiging. En overal zie je dingen. Je ziet iets op straat en een week later teken je dat. Bijvoorbeeld die ganzen. Ik heb geen ganzen, maar onlangs hoorde ik hier een gans roepen. Een gans die geslacht werd. En dan sloop die gans in mijn tekening. Het is heel eenvoudig, eigenlijk. Het is ook heel vreemd en tegenstrijdig. Soms lukt het. Soms niet. Maar het hoeft ook niet te lukken. Daar maak ik niet zoveel problemen over.”

“L’homme au balai aura toujours trop de travail”

De straten van Brussel die altijd weer onproper worden, zijn een stekend symbool van de ordeloosheid die de mensheid blijvend parten speelt.

Een getuige van de wereldbrand. ‘Témoin à charge’. Meer dan kunstenaar. Tegelijk stelt Vandenberg dat Jeroen Bosch zijn waanzin met groot plezier moet geschilderd hebben. Een kunstenaar moet altijd plezier hebben aan het maken van een werk, in het omgaan met pijn, anders komt het niet goed. Die transformatie kan ook voor ons, toeschouwers, werken, ook al huilt de boodschap ‘KILL THEM ALL’ van straatmuren of internetschermen over het volledige geschilderde oppervlak. “Optimisme is onmogelijk”, maar er is nog iets sterkers aan het leven, want “het kan de pret niet bederven”.

Dat oppervlak kan bij Vandenberg ook een plank zijn, een stuk gevonden papier of een waardeloze doos. Hij pikte voorwerpen op tijdens zijn voettochten, en keerde naar het schildersdoek terug wanneer zijn ruimte verzadigd was van wrakhout. Ook met haar of met bloed, of theoretisch chocolade, wou hij schilderen, happig om routines een halt toe te roepen, de horizon te verruimen.

Vaak op reis, “mobiel mobiel mobiel” tussen Gent, Brussel en tweede thuisstad Parijs, komt Philippe Vandenberg met zijn Molenbeekse werk nu thuis. Na via de Philippe Vandenberg Foundation (sinds 2009) op veel plaatsen gezien te zijn (De Pont, Tilburg, Korea, NY, …).

“Le peintre, l’homme qui peint, ça dit rien, ça peine à peindre, à peine rien”

Philippe Vandenberg, Molenbeek. Bozar, 17 september 2020 – 3 januari 2021

Curator Barry Rosen (USA)

Inkomprijs: 8€

Bezoekers hebben toegang tot een uitgebreid en gevarieerd online mag(azine): Readymag.

https://www.bozar.be/nl/activities/168127-philippe-vandenberg

Twee opties omtickets met uurslot te reserveren:

– online via www.bozar.be

– telefonisch via het callcenter op +32 (0)2 507 82 00

Bezoek expo Molenbeek + atelier

3 en 4 oktober

Programma (Nederlands)

14:00: Bezoek expo Molenbeek @BOZAR met gids

16:00: Bezoek atelier Philippe Vandenberg in Molenbeek

Programma (Frans)

13:30: Bezoek atelier Philippe Vandenberg in Molenbeek

16:00: Bezoek expo Molenbeek @BOZAR met gids

Share