De laatste dag dat Brusselblogger Willemjan in Brazilië verbleef, nu op de dag een jaar geleden, nam een vriendin hem mee naar een koffiehuis in São Paulo. Niet zo maar een koffiehuis, maar een koffiehuis waar je gratis koffie krijgt à volonté. Als je nog niet tevreden bent, kan je nog meer kiezen uit een rijk assortiment van gratis taarten en gratis cakes. De wifi was er zelf gratis, je kon enkele gratis kranten krijgen en gratis naar de tv kijken. Alles gratis? Over het slechtste businessplan ooit gesproken? Of toch niet?
In de arbeidersbeweging wordt altijd gezegd dat mensen die café latté macchiato drinken, nog veel reserves hebben. Omdat een gewone arbeider ‘een stut met een kop zwarte koffie drinkt’ bij het middagmaal. Terwijl de millennials café latte macchiato drinken met teugen, en dan wel heel de dag door, terwijl ze aan hun Mac in een of ander koffiehuis zitten.
Wel, in Brazilië hebben ze daar iets op gevonden. De millennials die het maar niet afleren om café latté macchiato te drinken en op de computer te tokkelen in een of ander koffiehuis met gratis internet. Krijgen alles gratis.
Alles gratis, whaaat? Ja, gratis, en wie betaalt dat dan?
Dat is juist het idee achter dit ludieke koffiehuizenconcept. Iedereen betaalt en niemand betaalt. Je draagt dus bij naar hoeveel je denk dat je moet bijdragen of volgens hoeveel je kan bijdragen.
Als je diensten wilt in de samenleving, moet je daar namelijk voor betalen. Niets kan gratis zijn. Dus naast de comptoire hangt er een groot bord op met hoeveel het kost om het koffiehuis maandelijks open te houden.
Elke financiële kostenpost plakt op het bord en je kan het controleren aan de hand van de officiële facturen. Er wordt verwacht dat je een bijdrage naar vermogen levert. Zodanig dat er op het einde van de maand genoeg geld is om de zaak te kunnen ophouden. Zo niet sluit de zaak.
Geen geld, geen koffiehuis
Het is niet alleen een kwestie van diensten aanbieden, in Brazilië is het zo erg dat er anders niets zou zijn om eens rustig een kop koffie te drinken buiten het centrum van de stad.
Mensen in São Paulo moeten met zeer weinig privacy leven in kleine appartementen met zeer grote families. Er slapen soms verschillende generaties in dezelfde slaapkamer.
Daarom moet er veel slaaphygiëne en respect zijn tussen de Brazilianen en dat leidt tot het feit dat ‘gratis’ koffiehuizen kunnen bestaan, omdat Brazilianen voldoende de samenlevingsnormen hebben geïnternaliseerd.
De plaatsen waar je dit veel ziet in Brazilië zijn in de LGBTQi-wijken in de grootsteden, omdat mensen daar meer op elkaar moeten vertrouwen, omdat zij vluchten naar deze ‘pockets’ in de stad, weg uit een macho-land zoals Brazilië, waar regelmatig LGBTQi’s worden vermoord.
Als koppels er een vertrouwensband kunnen uitbouwen met de eigenaar en op die manier extra privacy kunnen afkopen, omdat ze dit in hun kleine woonsten en wijken niet hebben, zouden we al veel problemen kunnen oplossen.
Dit soort koffiebars zou een oplossing kunnen zijn voor het dalen van de sociale cohesie in achtergestelde wijken, zoals wij die ook kennen in Brussel.
Er zou natuurlijk veel meer privacy kunnen zijn voor bepaalde minderheden om af te spreken en een sociaal leven uit te bouwen. Omdat het systeem gebaseerd is op onderlinge afhankelijkheid, waardoor mensen elkaar meer moeten vertrouwen. Daardoor stijgt de sociale cohesie.
Misschien iets voor aan de Bascule? Daar zou toch zo’n hip koffiehuis passen?
Willemjan is blogger. Bekijk zijn werk op Facebook en zijn website.
